Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

of the Sapis

  • 1 Sapis

    Sāpis, is, m., a river in Cisalpine Gaul and Umbria, between Ravenna and Ariminum, now the Savio, Plin. 3, 15, 20, § 115; Sil. 8, 450; Luc. 2, 406 (al. Isapis).—Hence, Sāpĭnĭus, a, um, adj., of the Sapis, Sapinian:

    tribus,

    Liv. 31, 2, 6; 33, 37, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Sapis

  • 2 Sapinius

    Sāpis, is, m., a river in Cisalpine Gaul and Umbria, between Ravenna and Ariminum, now the Savio, Plin. 3, 15, 20, § 115; Sil. 8, 450; Luc. 2, 406 (al. Isapis).—Hence, Sāpĭnĭus, a, um, adj., of the Sapis, Sapinian:

    tribus,

    Liv. 31, 2, 6; 33, 37, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Sapinius

  • 3 sapio

    săpĭo, īvi or ĭi (sapui, Aug. Civ. Dei, 1, 10; id. Ep. 102, 10; but sapivi, Nov. ap. Prisc. p. 879 P.; id. ap. Non. 508, 21:

    saPisti,

    Mart. 9, 6, 7:

    sapisset,

    Plaut. Rud. 4, 1, 8), 3, v. n. and a. [kindr. with opos, saphês, and sophos], to taste, savor; to taste, smack, or savor of, to have a taste or flavor of a thing (cf. gusto).
    I.
    Lit. (so only in a few examples).
    1.
    Of things eaten or drunk:

    oleum male sapiet,

    Cato, R. R. 66, 1:

    occisam saepe sapere plus multo suem,

    Plaut. Mil. 2, 6, 104:

    quin caseus jucundissime sapiat,

    Col. 7, 8, 2:

    nil rhombus nil dama sapit,

    Juv. 11, 121.—With an acc. of that of or like which a thing tastes:

    quis (piscis) saperet ipsum mare,

    Sen. Q. N. 3, 18, 2:

    cum in Hispaniā multa mella herbam eam sapiunt,

    Plin. 11, 8, 8, § 18:

    ipsum aprum (ursina),

    Petr. 66, 6.— Poet.: anas plebeium sapit, has a vulgar taste, Petr. poët. 93, 2:

    quaesivit quidnam saperet simius,

    Phaedr. 3, 4, 3.—
    * 2.
    Of that which tastes, to have a taste or a sense of taste (perh. so used for the sake of the play upon signif. II.):

    nec sequitur, ut, cui cor sapiat, ei non sapiat palatus,

    Cic. Fin. 2, 8, 24.—
    3.
    Transf., of smell, to smell of or like a thing (syn.: oleo, redoleo; very rare): Cicero, Meliora, inquit, unguenta sunt, quae terram quam crocum sapiunt. Hoc enim maluit dixisse quam redolent. Ita est profecto;

    illa erit optima, quae unguenta sapiat,

    Plin. 17, 5, 3, § 38:

    invenitur unguenta gratiosiora esse, quae terram, quam quae crocum sapiunt,

    id. 13, 3, 4, § 21.—In a lusus verbb. with signif. II.: istic servus quid sapit? Ch. Hircum ab alis, Plaut. Ps. 2, 4, 47.—
    II.
    Trop.
    1. a.
    To resemble (late Lat.):

    patruos,

    Pers. 1, 11.—
    b.
    To suggest, be inspired by:

    quia non sapis ea quae Dei sunt,

    Vulg. Matt. 16, 23; id. Marc. 8, 33.—
    c.
    Altum or alta sapere, to be high-minded or proud:

    noli altum sapere,

    Vulg. Rom. 11, 20:

    non alta sapientes,

    id. ib. 12, 16.—
    2.
    To have good taste, i.e. to have sense or discernment; to be sensible, discreet, prudent, wise, etc. (the predominant signif. in prose and poetry; most freq. in the P. a.).
    (α).
    Neutr., Plaut. Ps. 2, 3, 14:

    si aequum siet Me plus sapere quam vos, dederim vobis consilium catum, etc.,

    id. Ep. 2, 2, 73 sq.:

    jam diu edepol sapientiam tuam abusa est haec quidem. Nunc hinc sapit, hinc sentit,

    id. Poen. 5, 4, 30; cf.:

    populus est moderatior, quoad sentit et sapit tuerique vult per se constitutam rem publicam,

    Cic. Rep. 1, 42, 65;

    so (with sentire),

    Plaut. Am. 1, 1, 292; id. Bacch. 4, 7, 19; id. Merc. 2, 2, 24; id. Trin. 3, 2, 10 sq.; cf.:

    qui sapere et fari possit quae sentiat,

    Hor. Ep. 1, 4, 9; Plaut. Bacch. 1, 2, 14:

    magna est admiratio copiose sapienterque dicentis, quem qui audiunt intellegere etiam et sapere plus quam ceteros arbitrantur,

    Cic. Off. 2, 14, 48:

    veluti mater Plus quam se sapere Vult (filium),

    Hor. Ep. 1, 18, 27:

    qui (puer) cum primum sapere coepit,

    Cic. Fam. 14, 1, 1; Poët. ap. Cic. Fam. 7, 16, 1:

    malo, si sapis, cavebis,

    if you are prudent, wise, Plaut. Cas. 4, 4, 17; so,

    si sapis,

    id. Eun. 1, 1, 31; id. Men. 1, 2, 13; id. Am. 1, 1, 155; id. Aul. 2, 9, 5; id. Curc. 1, 1, 28 et saep.; Ter. Eun. 4, 4, 53; id. Heaut. 2, 3, 138:

    si sapias,

    Plaut. Merc. 2, 3, 39; 4, 4, 61; id. Poen. 1, 2, 138; Ter. Heaut. 3, 3, 33; Ov. H. 5, 99; 20, 174:

    si sapies,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 78; id. Rud. 5, 3, 35; Ter. Heaut. 4, 4, 26; Ov. M. 14, 675:

    si sapiam,

    Plaut. Men. 4, 2, 38; id. Rud. 1, 2, 8:

    si sapiet,

    id. Bacch. 4, 9, 74:

    si saperet,

    Cic. Quint. 4, 16: hi sapient, * Caes. B. G. 5, 30: Ph. Ibo. Pl. Sapis, you show your good sense, Plaut. Mil. 4, 8, 9; id. Merc. 5, 2, 40:

    hic homo sapienter sapit,

    id. Poen. 3, 2, 26:

    quae (meretrix) sapit in vino ad rem suam,

    id. Truc. 4, 4, 1; cf. id. Pers. 1, 3, 28:

    ad omnia alia aetate sapimus rectius,

    Ter. Ad. 5, 3, 46:

    haud stulte sapis,

    id. Heaut. 2, 3, 82:

    te aliis consilium dare, Foris sapere,

    id. ib. 5, 1, 50:

    pectus quoi sapit,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 12; id. Mil. 3, 1, 191; id. Trin. 1, 2, 53; cf.:

    cui cor sapiat,

    Cic. Fin. 2, 8, 24:

    id (sc. animus mensque) sibi solum per se sapit, id sibi gaudet,

    Lucr. 3, 145.—
    (β).
    Act., to know, understand a thing (in good prose usually only with general objects):

    recte ego rem meam sapio,

    Plaut. Ps. 1, 5, 81:

    nullam rem,

    id. Most. 5, 1, 45: qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Poët. ap. Cic. Div. 1, 58, 132; Cic. Att. 14, 5, 1; Plaut. Mil. 2, 3, 65; cf.:

    quamquam quis, qui aliquid sapiat, nunc esse beatus potest?

    Cic. Fam. 7, 28, 1:

    quantum ego sapio,

    Plin. Ep. 3, 6, 1:

    jam nihil sapit nec sentit,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 22:

    nihil,

    Cic. Tusc. 2, 19, 45:

    plane nihil,

    id. Div. in Caecil. 17, 55: nihil parvum, i. e. to occupy one ' s mind with nothing trivial (with sublimia cures), Hor. Ep. 1, 12, 15; cf.: cum sapimus patruos, i.e. resemble them, imitate them in severity, Pers. 1, 11. —
    3.
    Prov.: sero sapiunt Phryges, are wise behind the time; or, as the Engl. saying is, are troubled with afterwit:

    sero sapiunt Phryges proverbium est natum a Trojanis, qui decimo denique anno velle coeperant Helenam quaeque cum eā erant rapta reddere Achivis,

    Fest. p. 343 Müll.:

    in Equo Trojano (a tragedy of Livius Andronicus or of Naevius) scis esse in extremo, Sero sapiunt. Tu tamen, mi vetule, non sero,

    Cic. Fam. 7, 16, 1.—Hence, să-pĭens, entis ( abl. sing. sapiente, Ov. M. 10, 622; gen. plur. sapientum, Lucr. 2, 8; Hor. S. 2, 3, 296;

    but sapientium,

    id. C. 3, 21, 14), P. a. (acc. to II.), wise, knowing, sensible, well-advised, discreet, judicious (cf. prudens).
    A.
    In gen.:

    ut quisque maxime perspicit, quid in re quāque verissimum sit, quique acutissime et celerrime potest et videre et explicare rationem, is prudentissimus et sapientissimus rite haberi solet,

    Cic. Off. 1, 5, 16; cf.:

    sapientissimum esse dicunt eum, cui quod opus sit ipsi veniat in mentem: proxume acceder illum, qui alterius bene inventis obtemperet,

    id. Clu. 31, 84:

    M. Bucculeius, homo neque meo judicio stultus et suo valde sapiens,

    id. de Or. 1, 39, 179:

    rex aequus ac sapiens,

    id. Rep. 1, 26, 42; cf.:

    Cyrus justissimus sapientissimusque rex,

    id. ib. 1, 27, 43:

    bonus et sapiens et peritus utilitatis civilis,

    id. ib. 2, 29, 52:

    o, Neptune lepide, salve, Neque te aleator ullus est sapientior,

    Plaut. Rud. 2, 3, 29:

    quae tibi mulier videtur multo sapientissima?

    id. Stich. 1, 2, 66:

    (Aurora) ibat ad hunc (Cephalum) sapiens a sene diva viro,

    wise, discreet, Ov. H. 4, 96 Ruhnk.; so,

    puella,

    id. M. 10, 622:

    mus pusillus quam sit sapiens bestia,

    Plaut. Truc. 4, 4, 15; id. As. 3, 3, 114 et saep.—With gen. (analogous to gnarus, peritus, etc.):

    qui sapiens rerum esse humanarum velit,

    Gell. 13, 8, 2.— Subst.: săpĭens, entis, m., a sensible, shrewd, knowing, discreet, or judicious person:

    semper cavere hoc sapientes aequissimumst,

    Plaut. Rud. 4, 7, 20; cf.:

    omnes sapientes suom officium aequom est colere et facere,

    id. Stich. 1, 1, 38; id. Trin. 2, 2, 84:

    dictum sapienti sat est,

    id. Pers. 4, 7, 19; Ter. Phorm. 3, 3, 8; Plaut. Rud. 2, 4, 15 sq.:

    insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui,

    Hor. Ep. 1, 6, 15:

    sapiens causas reddet,

    id. S. 1, 4, 115:

    quali victu sapiens utetur,

    id. ib. 2, 2, 63; 1, 3, 132.—In a lusus verbb. with the signif. of sapio, I., a person of nice taste:

    qui utuntur vino vetere sapientes puto Et qui libenter veteres spectant fabulas,

    good judges, connoisseurs, Plaut. Cas. prol. 5: fecundae [p. 1630] leporis sapiens sectabitur armos, Hor. S. 2, 4, 44.—As a surname of the jurists Atilius, C. Fabricius, M'. Curius, Ti. Coruncanius, Cato al., v. under B. fin.
    b.
    Of abstract things:

    opera,

    Plaut. Pers. 4, 5, 2:

    excusatio,

    Cic. Att. 8, 12, 2:

    modica et sapiens temperatio,

    id. Leg. 3, 7, 17:

    mores,

    Plaut. Rud. 4, 7, 25:

    verba,

    Ter. Ad. 5, 1, 7:

    consilium,

    Ov. M. 13, 433:

    Ulixes, vir sapienti facundiā praeditus,

    Gell. 1, 15, 3:

    morus, quae novissima urbanarum germinat, nec nisi exacto frigore, ob id dicta sapientissima arborum,

    Plin. 16, 25, 41, § 102.—
    B.
    After the predominance of Grecian civilization and literature, particularly of the Grecian philosophy, like sophos, well acquainted with the true value of things, wise; and subst., a wise man, a sage (in Cic. saepiss.): ergo hic, quisquis est, qui moderatione et constantiā quietus animo est sibique ipse placatus ut nec tabescat molestiis nec frangatur timore nec sitienter quid expetens ardeat desiderio nec alacritate futili gestiens deliquescat;

    is est sapiens quem quaerimus, is est beatus,

    Cic. Tusc. 4, 17, 37:

    sapientium praecepta,

    id. Rep. 3, 4, 7:

    si quod raro fit, id portentum putandum est: sapientem esse portentum est. Saepius enim mulam peperisse arbitror, quam sapientem fuisse,

    id. Div. 2, 28, 61:

    statuere quid sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9; cf. id. Rep. 1, 29, 45.—So esp. of the seven wise men of Greece:

    ut ad Graecos referam orationem... septem fuisse dicuntur uno tempore, qui sapientes et haberentur et vocarentur,

    Cic. de Or. 3, 34, 137:

    eos vero septem quos Graeci sapientes nominaverunt,

    id. Rep. 1, 7, 12:

    sapienti assentiri... se sapientem profiteri,

    id. Fin. 2,3, 7.—Ironically:

    sapientum octavus,

    Hor. S. 2, 3, 296.—With the Romans, an appellation of Lœlius: te, Laeli, sapientem et appellant et existimant. Tribuebatur hoc modo M. Catoni: scimus L. Atilium apud patres nostros appellatum esse sapientem, sed uterque alio quodam modo: Atilius, qui prudens esse in jure civili putabatur;

    Cato quia multarum rerum usum habebat... propterea quasi cognomen jam habebat in senectute sapientis... Athenis unum accepimus et eum quidem etiam Apollinis oraculo sapientissimum judicatum,

    Cic. Lael. 2, 6; cf.:

    numquam ego dicam C. Fabricium, M'. Curium, Ti. Coruncanium, quos sapientes nostri majores judicabant, ad istorum normam fuisse sapientes,

    id. ib. 5, 18:

    ii, qui sapientes sunt habiti, M. Cato et C. Laelius,

    id. Off. 3, 4, 16; Val. Max. 4, 1, ext. 7; Lact. 4, 1.—Hence, adv.: săpĭen-ter, sensibly, discreetly, prudently, judiciously, wisely:

    recte et sapienter facere,

    Plaut. Am. 1, 1, 133; id. Mil. 3, 3, 34:

    consulere,

    id. ib. 3, 1, 90:

    insipienter factum sapienter ferre,

    id. Truc. 4, 3, 33:

    factum,

    id. Aul. 3, 5, 3:

    dicta,

    id. Rud. 4, 7, 24:

    quam sapienter jam reges hoc nostri viderint,

    Cic. Rep. 2, 17, 31:

    provisa,

    id. ib. 4, 3, 3:

    a majoribus prodita fama,

    id. ib. 2, 2, 4:

    considerate etiam sapienterque fecerunt,

    id. Phil. 4, 2, 6; 13, 6, 13:

    vives sapienter,

    Hor. Ep. 1, 10, 44:

    agendum,

    Ov. M. 13, 377:

    temporibus uti,

    Nep. Epam. 3, 1; Hor. C. 4, 9, 48.— Comp.:

    facis sapientius Quam pars latronum, etc.,

    Plaut. Curc. 4, 3, 15; id. Poen. prol. 7:

    nemo est, qui tibi sapientius suadere possit te ipso,

    Cic. Fam. 2, 7, 1:

    sapientius fecisse,

    id. Brut. 42, 155.— Sup.:

    quod majores nostros et probavisse maxime et retinuisse sapientissime judico,

    Cic. Rep. 2, 37, 63.

    Lewis & Short latin dictionary > sapio

  • 4 sanus

    sānus, a, um (sanun', for sanusne, Plaut. Bacch. 3, 6, 37; id. Men. 5, 2, 66; id. Mere. 2, 2, 21; 2, 4, 21; id. Rud. 3, 2, 19; id. Truc. 2, 4, 13; cf.

    sanan',

    id. Am. 3, 2, 48; id. Cure. 5, 2, 54; id. Cist. 4, 1, 14; id. Ep. 5, 1, 42; id. Men. 2, 3, 43;

    and sanin',

    id. Ps. 4, 7, 83), adj. [kindr. with SA, sôs], sound, whole, healthy, physically or mentally (cf.: integer, incolumis, sospes, salvus).
    I.
    Lit., sound in body, whole, healthy, well:

    pars corporis,

    Cic. Sest. 65, 135:

    sensus si sani sunt et valentes,

    id. Ac. 2, 7, 19:

    sanis modo et integris sensibus,

    id. ib. 2, 25, 90:

    corpora sana,

    Quint. 8, prooem. §

    19: ut alimenta sanis corporibus agri cultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. praef. 1: homo,

    id. ib. 1, 1:

    sanum recteque valentem,

    Hor. Ep. 1, 16, 21:

    domi meae eccam salvam et sanam,

    Plaut. Ep. 4, 1, 36:

    sana et salva amica,

    id. Merc. 5, 2, 48 (cf. infra, B. and II. A.):

    sanus ac robustus,

    Quint. 2, 10, 6:

    si noles sanus, curres hydropicus,

    Hor. Ep. 1, 2, 34:

    sanus utrisque Auribus atque oculis,

    id. S. 2, 3, 284:

    ulcera sana facere,

    Cato, R. R. 157, 3; cf.:

    aliquem sanum facere... sanus fieri,

    id. ib. 157, 8:

    si eo medicamento sanus factus sit,

    Cic. Off. 3, 24, 92.— Poet.:

    volnera ad sanum nunc coiere mea (for ad sanitatem),

    are healed, Prop. 3 (4), 24, 18.— Comp.:

    aegrotare malim quam esse tuā salute sanior,

    Plaut. Truc. 2, 2, 5.— Sup.:

    interim licet negotia agere, ambulare, etc.... perinde atque sanissimo,

    Cels. 7, 4, 4.—
    B.
    Transf., sound, safe, whole, etc. (very rare): Ac. Salvast, navis, ne time. Ch. Quid alia armamenta? Ac. Salva et sana sunt, Plaut. Merc. 1, 2, 62:

    sana et salva res publica,

    Cic. Fam. 12, 23, 3:

    civitas,

    Liv. 3, 17:

    nare sagaci Aëra non sanum sentire,

    i. e. tainted, Luc. 7, 830.—
    II.
    Trop.
    A.
    Sound in mind, in one's right mind, rational, sane, sober, discreet, etc.:

    eos sanos intellegi necesse est, quorum mens motu quasi morbi perturbata nullo sit: qui contra affecti sunt, hos insanos appellari necesse est,

    Cic. Tusc. 3,5,11: Am. Delirat uxor. Al. Equidem ecastor sana et salva sum, Plaut. Am. 2, 2, 98: Am. Haec sola sanam mentem gestat meorum familiarium. Br. Immo omnes sani sunt profecto. Am. At me uxor insanum facit Suis foedis factis, id. ib. 5, 1, 31 sqq.; cf. Cic. Off. 3, 25, 95:

    quam ego postquam inspexi non ita amo, ut sani solent Homines, sed eodem pacto ut insani solent,

    Plaut. Merc. 2, 1, 38:

    sanus non est ex amore illius (shortly after: insanior ex amore),

    id. ib. 2, 3, 106:

    si sis sanus aut sapias satis... nisi sis stultior stultissimo,

    id. Am. 3, 2, 23; cf.

    (opp. insipiens),

    id. Bacch. 4, 3, 14:

    hic homo sanus non est,

    is out of his senses, is insane, id. Am. 1, 1, 246; id. Merc. 5, 2, 110; id. Men. 1, 3, 15; 2, 2, 39 et saep.; cf.: En. Sanun' es? Ch. Pol sanus si sim, non te medicum mihi expetam, id. Merc. 2, 4, 21; so, sanun' es? sanan' es? sanin' estis? v. the passages cited init.:

    satin' sanus es?

    are you in your senses? Ter. Heaut. 4, 3, 29 (opp. sobrius); 5, 2, 33; id. And. 4, 4, 10; id. Ad. 5, 8, 14; id. Phorm. 5, 3, 19.—With gen.: satin' tu sanus mentis aut animi tui, Qui conditionem hanc repudies? Plaut. Trin. 2, 4, 53:

    vix sanae mentis estis,

    Liv. 32, 21:

    mentis bene sanae,

    Hor. S. 1, 9, 44:

    mentis sanae vix compos,

    Ov. M. 8, 35; so, sanae mentis, Tib. ap. Suet. Tib. 67:

    ego illum male sanum semper putavi,

    a man of not very sound mind, Cic. Att. 9, 15, 5:

    male sana (Dido),

    i. e. raving, Verg. A. 4, 8:

    male sani poëtae,

    i. e. inspired, Hor. Ep. 1, 19, 4; cf. Ov. M. 3, 474:

    excludit sanos Helicone poëtas,

    calculating, sober, Hor. A. P. 296:

    bene sanus Ac non incautus,

    very prudent, discreet, id. S. 1, 3, 61:

    praecipue sanus,

    id. Ep. 1, 1, 108:

    rem publicam capessere hominem bene sanum non oportere,

    Cic. Sest. 10, 23:

    sani ut cretā an carbone notati?

    id. ib. 2, 3, 246:

    pro sano loqueris, cum me appellas nomine,

    like a rational being, rationally, Plaut. Men. 2, 2, 24; so,

    pro sano,

    id. ib. 5, 5, 42; cf.: nihil hunc se absente pro sano facturum arbitratus, qui, etc., * Caes. B. G. 5, 7:

    adeo incredibilis visa res, ut non pro vano modo, sed vix pro sano nuncius audiretur,

    Liv. 39, 49: quem in locum nemo sanus hostis subiturus esset, Auct. B. Alex. 74 fin.:

    solve senescentem sanus equum,

    Hor. Ep. 1, 1, 8 et saep.:

    tumultu etiam sanos consternante animos,

    discreet, well-disposed, Liv. 8, 27:

    sensus,

    Verg. E. 8, 66:

    mores,

    Dig. 27, 10, 1.—With ab: ego sanus ab illis (vitiis), sound as respects them, i. e. free from, unaffected by them, etc., Hor. S. 1, 4, 129.— Comp.:

    qui sanior, ac si, etc.,

    Hor. S. 2, 3, 241; 2, 3, 275.— Sup.:

    quisquam sanissimus tam certa putat, quae videt, quam? etc.,

    Cic. Ac. 2, 28, 89 init.:

    confluentibus ad eum (Sullam) optimo quoque et sanissimo,

    Vell. 2, 25, 2.—
    B.
    Of style, sound, correct, sensible, sober, chaste:

    qui rectum dicendi genus sequi volunt, alii pressa demum et tenuia et quae minimum ab usu cottidiano recedant, sana et vere Attica putant, etc.,

    Quint. 10, 1, 44:

    nihil erat in ejus oratione, nisi sincerum, nihil nisi siccum atque sanum,

    Cic. Brut. 55, 202; cf.:

    Attici oratores sani et sicci,

    id. Opt. Gen. 3, 8; and:

    Rhodii (oratores) saniores et Atticorum similiores,

    id. Brut. 13, 51:

    orator rectus et sanus,

    Plin. Ep. 9, 26, 1; Vulg. 2 Tim. 4, 3; id. Tit. 2, 8; cf.:

    sana ratio,

    Val. Max. 9, 13, 3; Aug. Civ. Dei, 1, 22, 2.—Hence, advv., in two forms, saniter (ante-class.) and sane (class.).
    * A.
    sānĭter, rationally, Afran. ap. Non. 515, 22.—
    B. * 1.
    (Acc. to I.) Soundly, healthily, well: sane sarteque, Porphyrio ap. Charis. p. 195 fin.; 196 init. P.—
    2.
    (Acc. to II.) Soberly, sensibly, reasonably, discreetly (very rare;

    not in Cic.): bonum est, pauxillum amare sane, insane non bonum est,

    Plaut. Curc. 1, 3, 20:

    sane sapio et sentio,

    I am in full possession of my reason and senses, id. Am. 1, 1, 292:

    non ego sanius Bacchabor Edonis (with furere),

    Hor. C. 2, 7, 26:

    dixit sanius,

    Sen. Contr. 5, 34 fin.
    b.
    In gen., like valde (i. e. valide), an intensive particle, well, indeed, doubtless, by all means, truly, certainly, of course, forsooth, right, very, etc. (freq. and class.):

    sane sapis et consilium placet,

    Plaut. Ps. 2, 2, 67 sq.; so,

    sapis sane,

    id. Cas. 3, 6, 25:

    sapit,

    id. Men. 5, 2, 39:

    sane haud quicquam'st, magis quod cupiam,

    id. Curc. 1, 3, 15; 2, 3, 43:

    sane ego illum metuo,

    id. Men. 5, 2, 108:

    cum illā sane congruost sermo tibi,

    id. Mil. 4, 3, 23:

    sane ego sum amicus nostris aedibus,

    id. As. 2, 3, 7:

    dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,

    Cic. Rep. 1, 9, 14:

    odiosum sane genus hominum officia exprobrantium,

    id. Lael. 20, 71; id. Quint. 3, 11:

    humilem sane relinquunt ortum amicitiae,

    id. Lael. 9, 29; cf.:

    tenui sane muro dissepiunt,

    id. Rep. 4, 4, 4:

    judicare difficile est sane,

    id. Lael. 17, 62:

    explicat orationem sane longam et verbis valde bonis,

    id. Agr. 2, 5, 13:

    (narratio) res sane difficilis,

    id. de Or. 2, 66, 264:

    sane grandes libros,

    id. Rep. 3, 8, 12:

    cui sane magna est in mento cicatrix,

    Auct. Her. 4, 49, 63:

    Herennium quendam, sane hominem nequam atque egentem, coepisse, etc.,

    Cic. Att. 1, 19, 5:

    Paulus mihi de re publicā alia quaedam sane pessima,

    id. Att. 14, 7, 1:

    sane murteta relinqui,

    Hor. Ep. 1, 15, 5:

    id sane est invisum duobus,

    id. ib. 2, 2, 64:

    bonus sane vicinus,

    id. ib. 2, 2, 132:

    sane populus numerabilis,

    id. A. P. 206.— In replies: Mi. Te moneri numne vis? Ha. Sane volo, by all means, surely, to be sure, certainly, Plaut. Poen. 5, 2, 119; so,

    sane volo,

    id. Cas. 2, 3, 55; id. Rud. 5, 3, 51; Ter. Heaut. 4, 8, 31: Ch. Estne, ut fertur, forma? Pa. Sane, id. Eun. 2, 3, 69; 4, 7, 15:

    sane hoc multo propius ibis,

    id. Ad. 4, 2, 41. Th. Quid taces? Ph. Sane quia vero hae mihi patent semper fores, id. Eun. 1, 2, 9; id. And. 1, 2, 24: C. F. Visne igitur, etc. C. P. Sane placet, Cic. Part. Or. 1, 2:

    sane et libenter quidem,

    id. Rep. 2, 38, 64.—Ironically:

    quam sane magni referat,

    Plaut. Mil. 3, 3, 9; cf.: sane legem Juliam timeo, Ner. ap. Suet. Ner. 33 med.:

    beneficium magnum sane dedit!

    Phaedr. 3, 15, 12.—

    With other adverbs: esse aedificatas has sane bene,

    right well, very well, Plaut. Most. 3, 2, 74:

    res rustica sane bene culta,

    Cic. Quint. 3, 12; Ter. Hec. 1, 2, 103:

    bene sane, as an answer,

    very well, id. And. 5, 2, 7; id. Ad. 4, 2, 47:

    recte sane,

    id. Eun. 5, 5, 11; id. Heaut. 3, 2, 27; 3, 3, 20; id. Ad. 3, 3, 63; id. Phorm. 5, 8, 10:

    sane commode,

    Plaut. Poen. 1, 2, 72:

    sapienter sane,

    id. Pers. 3, 3, 42 et saep.:

    scite hercle sane,

    id. Trin. 3, 3, 53:

    sane hercle,

    Ter. Eun. 3, 5, 59; id. Hec. 3, 5, 9; id. Phorm. 3, 3, 9:

    sane quidem,

    id. And. 1, 2, 24:

    sane quidem hercle,

    Cic. Leg. 2, 4, 8:

    sane pol,

    Ter. And. 1, 4, 2.—Sane quam, how very, i. e. very much indeed, uncommonly, exceedingly (cf.:

    admodum quam and valde quam): conclusa est a te tam magna lex sane quam brevi,

    Cic. Leg. 2, 10, 23:

    quod de Pompeio Caninius agit, sane quam refrixit,

    id. Q. Fr. 2, 4 (6), 5; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 2; 8, 4, 2; Brut. ib. 11, 13, 4 (shortly before: suos valde quam paucos habet); Sulp. ib. 4, 5, 1.—With negatives:

    haud sane diu est,

    not very long since, Plaut. Merc. 3, 1, 44:

    edepol commissatorem haud sane commodum,

    Ter. Ad. 5, 2, 8:

    haud sane intellego, quidnam sit, etc.,

    Cic. Off. 2, 2, 5; Sall. C. 37, 9; 53, 5; id. Rep. Ord. 2, 11; Cic. Sen. 1, 3; Curt. 3, 1, 14:

    agellus non sane major jugero uno,

    Varr. R. R. 3, 16, 10:

    cum his temporibus non sane in senatum ventitarem,

    Cic. Fam. 13, 77, 1:

    non sane mirabile hoc quidem,

    id. Div. 2, 31, 67:

    non ita sane vetus,

    id. Brut. 10, 41:

    non sane credere,

    Hor. Ep. 1, 7, 61:

    nihil sane esset, quod, etc.,

    absolutely nothing, nothing at all, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; so,

    nihil sane,

    id. de Or. 2, 1, 5; Sall. C. 16, 5; Hor. S. 2, 3, 138; id. Ep. 2, 1, 206 al.—
    (β).
    In restrictive concessions, to be sure, indeed, certainly, however: sane bonum, ut dixi, rei publicae genus, Cic.Rep. 2, 26, 48; cf.:

    hoc sane frequentissimum est... sed, etc.,

    Quint. 4, 2, 130:

    negant quemquam esse virum bonum nisi sapientem. Sit ita sane, sed, etc.,

    Cic. Lael. 5, 18; cf. id. Rep. 1, 19, 32:

    haec si vobis non probamus, sint falsa sane,

    id. Ac. 2, 32, 105:

    sint sane, quoniam ita mores se habent, liberales,

    Sall. C. 52, 12; id. J. 31, 8:

    sit hoc sane leve,

    Cic. Sest. 54, 115:

    sed fruatur sane hoc solacio,

    id. Prov. Cons. 7, 16; Ov. H. 17, 13; Curt. 5, 1, 6:

    repetita narratio sane res declamatoria magis quam forensis,

    Quint. 4, 2, 128:

    poëtis permittamus sane ejusmodi exempla,

    id. 8, 3, 73:

    non sane recepto in usum nomine,

    not indeed, id. 5, 11, 20; cf. id. 7, 1, 41.—
    (γ).
    With imperatives in colloq. lang. likewise concessive, like the English then, pray then, if you will:

    ubi ego Sosia nolim esse, tu esto sane Sosia,

    Plaut. Am. 1, 1, 283: Al. Num quid vis, quin abeam jam intro? Ju. I sane, id. ib. 3, 3, 16:

    abi tu sane superior,

    id. Stich. 5, 4, 14:

    i sane,

    id. As. 3, 3, 86; id. Aul. 2, 5, 7; id. Ep. 1, 1, 73; id. Pers. 4, 4, 25; 4, 4, 55; id. Rud. 2, 3, 55; Ter. Ad. 4, 2, 48:

    ite sane,

    Plaut. Aul. 3, 3, 3:

    abi sane,

    id. Am. 1, 1, 197; id. Rud. 3, 6, 17; id. Stich. 1, 3, 107; Ter. Heaut. 3, 3, 27:

    sequere sane,

    Plaut. Merc. 3, 1, 2:

    age sane,

    id. Men. 1, 2, 44; id. Ps. 5, 2, 27:

    da sane,

    id. Merc. 4, 1, 11:

    dato sane,

    id. Stich. 4, 1, 47:

    cedo sane,

    id. Pers. 4, 3, 30; 5, 1, 20; Ter. Heaut. 4, 7, 4:

    nosce sane,

    Plaut. As. 2, 4, 58:

    age sane, omnes,

    Liv. 1, 57, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > sanus

  • 5 genius

    gĕnĭus, i (voc. geni, Tib. 4, 5, 9 M. dub.), m. [root GEN, gigno; prop., the superior or divine nature which is innate in everything, the spiritual part, spirit; hence], the tutelar deity or genius of a person, place, etc. (cf.: lares, penates).
    I.
    In gen.:

    genium dicebant antiqui naturalem deum uniuscujusque loci vel rei aut hominis,

    Serv. Verg. G. 1, 302; cf. Voss ad loc.; Verg. A. 5, 95; Juv. 6, 22; Liv. 21, 62, 9; Mart. 7, 12, 10:

    eundem esse genium et larem, multi veteres memoriae prodiderunt, in queis etiam Granius Flaccus,

    Censor. de Die Nat. 3, 2; Prud. adv. Symm. 2, 369; 444:

    scit Genius, natale comes qui temperat astrum, Naturae deus humanae, mortalis in unum Quodque caput, vultu mutabilis, albus et ater,

    Hor. Ep. 2, 2, 187:

    genius tuus malus,

    Flor. 4, 7, 8. —In urgent petitions and in oaths appeals were made to the Genius of the person addressed, or to that of some eminent person:

    te per Genium... Obsecro et obtestor,

    Hor. Ep. 1, 7, 94; cf. Sen. Ep. 12, 12; Tib. 4, 5, 8; Suet. Calig. 27; Dig. 12, 2, 13, § 6.—

    On festal occasions the Genius was propitiated: cras Genium mero Curabis et porco bimestri,

    Hor. C. 3, 17, 14; id. Ep. 2, 1, 144; id. A. P. 210; Pers. 2, 3; Ov. Am. 1, 8, 94 et saep.; cf. Tib. 1, 7, 49:

    magne Geni, cape dona libens votisque faveto,

    id. 4, 5, 9:

    acceptus Geniis December (because the Saturnalian festivals occurred in it),

    Ov. F. 3, 58:

    genium loci... precatur,

    Verg. A. 7, 136:

    GENIO LOCI,

    Inscr. Orell. 343 sq.; 1697; 1701:

    COLONIAE,

    ib. 367; 1693 sq.:

    MVNICIPII,

    ib. 689; 1690 sq.:

    CVRIAE,

    ib. 1120:

    FORI VINARII,

    ib. 4087:

    THEATRI,

    ib. 1713:

    Lateranus deus est focorum et Genius,

    Arn. 4, 6 et saep.:

    Priapi,

    Petr. 21:

    Famae,

    Mart. 7, 12, 10:

    JOVIS,

    Inscr. Orell. 1730; 2488:

    DEORVM,

    ib. 1730.—
    II.
    In partic.
    A.
    With respect to the enjoyment of life.
    1.
    The spirit of social enjoyment, fondness for good living, taste, appetite, inclination:

    isti qui cum geniis suis belligerant, parcipromi,

    Plaut. Truc. 1, 2, 81; cf.:

    egomet me defraudavi Animumque meum geniumque meum,

    id. Aul. 4, 9, 15; and:

    suum defrudans genium,

    sacrificing his inclinations, Ter. Phorm. 1, 1, 10 Ruhnk.:

    sapis multum ad genium,

    Plaut. Pers. 1, 3, 28:

    hic quidem meliorem Genium tuum non facies,

    id. Stich. 4, 2, 42:

    nunc et amico meo prosperabo et genio meo multa bona faciam,

    id. Pers. 2, 3, 11:

    indulge genio: carpamus dulcia,

    id. ib. 5, 151.—Hence,
    2.
    A term used by parasites for entertainer, patron:

    ecquis est, qui mihi commonstret Phaedromum genium meum?

    Plaut. Curc. 2, 3, 22; 5, 2, 29; id. Capt. 4, 2, 99; id. Men. 1, 2, 29. —
    B.
    Of the intellect, wit, talents, genius (very rare):

    nemo mathematicus genium indemnatus habebit,

    Juv. 6, 562:

    victurus genium debet habere liber,

    Mart. 6, 60, 10. —Hence, in a pun with the preced. signif., Mart. 7, 78, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > genius

  • 6 ergo

    ergō (rarely with short o in Ov. and the post-Aug. poets, Ov. H. 5, 59 Lennep.; id. Tr. 1, 1, 87; Luc. 9, 256; Val. Fl. 2, 407; Claud. Ep. 4, 17), adv. [for e-regō, from ex and root rag-, to extend upward; cf. Gr. oregô, L. rego, Germ. ragen; v. erga, and Corss. Ausspr. 1, 448 sqq.], proceeding from or out of.
    I.
    With gen. (placed after it, like causa and gratia), in consequence of, on account of, because of (ante-class, but not in Plaut. or Ter.):

    quojus rei ergo,

    Cato R. R. 141, 2:

    hujus rei ergo,

    id. ib. § 3; 4; ib. 139; Tab. Publica ap. Liv. 40, 52 fin.; 41, 28 fin.: dono militari virtutis ergo donari, S. C. ap. Liv. 25, 7; so, virtutis ergo, Lex ap. Cic. Opt. Gen. 7, 19; Sisenn. ap. Non. 107, 16: ejus victoriae ergo, Inscr. ap. Nep. Paus. 1, 3: funeris ergo, Lex ap. Cic. Leg. 2, 23 fin.; 25 fin.:

    ejus legis ergo,

    Cic. Att. 3, 23, 2; Quadrig. ap. Gell. 3, 8, 8:

    formidinis ergo,

    Lucr. 5, 1246:

    illius ergo,

    Verg. A. 6, 670.
    II.
    Absol. (for cujus rei ergo), consequently, accordingly, therefore, then (class.): unus homo nobis cunctando restituit rem: ergo postque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Cic. de Sen. 4; Lucil. ap. Cic. Fin. 1, 3, 9; Plaut. Cist. 1, 1, 74:

    Polemoni et jam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. Ergo nata est sententia veterum Academicorum, etc.,

    Cic. Fin. 2, 11, 34:

    Albano non plus animi erat quam fidei, nec manere ergo, nec transire aperte ausus, etc.,

    Liv. 1, 27; Verg. E. 5, 58 et saep.—The reason or cause sometimes follows with quia, quod:

    ergo istoc magis, quia vaniloquus, vapulabis,

    Plaut. Am. 1, 1, 222; cf. id. Mil. 4, 6, 18.—Ante- and postclass. pleonast.:

    ergo igitur,

    Plaut. Trin. 3, 3, 27; and:

    igitur ergo,

    App. M. 1, p. 104 al. —So in Ter. and Liv.:

    itaque ergo,

    Ter. Eun. 2, 3, 25; Liv. 1, 25, 2 Drak.; 3, 31, 5 Gron.; 9, 31 fin.; 39, 25.—
    B.
    Transf.
    1.
    In a logical conclusion, consequently, therefore:

    negat haec filiam me suam esse: non ergo haec mater mea est,

    Plaut. Ep. 4, 2, 20; Varr. L. L. 8, § 47; 48; 49;

    59 sq. al.: nullum dicere causae esse genus amentia est, etc.... Relinquitur ergo, ut omnia tria genera sint causarum,

    Cic. Inv. 1, 9 fin.:

    quis est enim, in quo sit cupiditas, quin recte cupidus dici possit? Ergo et avarus erit, sed finite,

    id. Fin. 2, 9, 27; 5, 9, 24:

    quis tam esset ferreus qui eam vitam ferre posset, etc.? Verum ergo illud est, quod a Tarentino Archyta dici solitum,

    id. Lael. 23, 88 et saep.;

    corresponding to igitur,

    id. ib. 14 fin. and 15 init.; so consecutively, igitur... ergo... ergo... igitur... id. N. D. 2, 21, 56 sq.—So with si, cum, quia, etc.:

    ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur,

    Liv. 2, 40, 8; Plaut. Ep. 5, 2, 34; id. Capt. 2, 3, 63; id. Aul. 4, 10, 25. —So esp. in Cicero, like an (v. an I. D.), in interrogative argumentation, a minore ad majus, or ex aequo, so, so then:

    ergo haec veteranus miles facere poterit, doctus vir sapiensque non poterit?

    Cic. Tusc. 2, 17, 39; so with the future, id. ib. § 41; 1, 14, 31; 3, 15, 31; id. Off. 1, 31, 114; id. Fin. 2, 33 fin.:

    ergo illi intelligunt, quid Epicurus dicat, ego non intelligo?

    id. ib. 2, 4, 13; cf. id. Arch. 9:

    ergo Ennio licuit vetera contemnenti dicere, etc.... mihi de antiquis eodem modo non licebit?

    id. Or. 51, 171; cf. id. Arch. 8, 9 fin.
    2.
    In interrogations.
    a.
    When an explanation is asked, do you say? do you mean? then: S. Quo agis? P. Quo tu?... S. Quo ergo, scelus? Plaut. Pers. 2, 2, 23: Ipsus es? Ch. Ipsus Charmides sum. S. Ergo ipsusne es? id. Trin. 4, 2, 145; id. Ep. 1, 1, 19; Hor. S. 2, 3, 156.—
    b.
    When a consequence is inquired for, Engl. then: Ps. lstuc ego jam satis scio. Si. Cur ergo, quod scis, me rogas? Plaut. Ps. 4, 1, 10:

    ergo in iis adolescentibus bonam spem esse dicemus, quos? etc.,

    Cic. Fin. 2, 35, 117:

    dedemus ergo Hannibalem? dicet aliquis,

    Liv. 21, 10 fin. et saep.:

    num ergo is excaecat nos aut orbat sensibus, si? etc.,

    Cic. Ac. 2, 23, 74; so,

    num ergo,

    Quint. 10, 1, 5; cf. id. 6, 3, 79:

    quid stamus? quin ergo imus?

    why not then? Plaut. Merc. 3, 3, 21; so,

    quin ergo,

    id. As. 1, 1, 15; 2, 2, 113; id. Merc. 5, 2, 88; id. Mil. 4, 2, 93.— Esp. freq., quid ergo? like the Gr. ti ouW, why then? but why? quid ergo hanc dubitas colloqui? Plaut. Mil. 4, 2, 17; cf. Cic. Fin. 4, 14; Ter. Phorm. 5, 7, 55; Tib. 3, 6, 51:

    quid ergo? hujusne vitae propositio Thyesten levare poterit?

    Cic. Tusc. 3, 18; id. Off. 3, 20, 81; 3, 15, 61; 3, 18, 73; id. Rosc. Am. 1, 2; id. Caecin. 20; id. Mur. 23, 47 et saep.; Caes. B. G. 7, 77, 10 et saep.—
    3.
    With imperatives and words used imperatively, then, now, accordingly:

    dato ergo istum symbolum illi,

    Plaut. Ps. 2, 2, 57:

    vide ergo, hanc conclusionem probaturusne sis,

    Cic. Ac. 2, 30, 96:

    desinite ergo,

    Caes. B. C. 3, 19 fin.:

    sequere ergo,

    Plaut. As. 2, 4, 83; id. Rud. 1, 2, 94; id. Stich. 5, 2, 20; cf.:

    amplectere ergo,

    id. Curc. 1, 3, 16:

    tace ergo,

    id. Aul. 3, 2, 14; id. Ep. 2, 2, 57:

    dic ergo,

    id. Pers. 2, 2, 57: ausculta ergo, id. ib. 4, 6, 19; id. Cas. 2, 4, 18 et saep.:

    quin tu ergo i modo,

    come now, begone! id. Merc. 5, 2, 114; cf.:

    quin tu ergo omitte genua,

    id. Rud. 3, 2, 14:

    agedum ergo,

    id. ib. 3, 4, 15.—So with the subj.:

    age eamus ergo, intro ergo abeant,

    Plaut. Cas. 3, 6, 17; id. Mil. 1, 1, 78:

    abeamus ergo intro,

    id. ib. 3, 3, 69:

    ergo des minam,

    id. ib. 5, 27; Cic. Fin. 5, 8 fin.; id. Brut. 43.—And with the future:

    ergo, si sapis, mussitabis,

    Plaut. Mil. 2, 5, 66.—
    4.
    Like igitur, in resuming an interrupted train of thought, as I was saying; I say, then; well then:

    tres viae sunt ad Mutinam, quo festinat animus, ut, etc.... Tres ergo ut dixi viae,

    Cic. Phil. 12, 9, 22; cf. id. Part. 13, 46; id. de Or. 1, 57; id. Top. 19, 73; id. Tusc. 1, 2, 4.—So (like igitur and inquam) after parenthetical sentences, Cic. Tusc. 1, 7, 14; id. Fin. 2, 34, 113; id. Fam. 15, 10, 1.—Less freq. for inquam in a mere repetition:

    mihi tuus pater, Pater hujus ergo, hospes Antidamas fuit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 91; or in beginning a subject with reference to the expectation of the auditors (cf. Gr. ara), then, now:

    accipite ergo animis,

    Verg. A. 10, 109; id. Cir. 29. See Hand Turs. II. pp. 440-467.

    Lewis & Short latin dictionary > ergo

  • 7 haud

    haud or haut (in the form hau, before consonants, several times in Plautus acc. to the Cod. Ambros., and in Inscr. Orell. 4848: HEIC. EST. SEPVLCRVM. HAV. PVLCRVM. PVLCRAI. FEMINAE; also Tac. A. 2, 36; 6, 43 (49), Nipperdey, Ritter; hence, also hauscio = haud scio; cf. Ritschl, prol. ad Plaut. Trin. p. 99 sq. and p. 325), adv. [perh. orig. hau = ou, v. Ritschl l. l. But cf. Hand, Turs. III. 15.—Acc. to Corss. Ausspr. 1, 205, haud = pronom. stem ho + au (Sanscr. ava, away) + de, as in unde, etc.], a subjective and intensive negative particle, not at all, by no means; in class. prose most freq. with adverbs; rarely with adjectives, pronouns, or verbs (the last construction in Cic. only in the formulae: haud scio an, and haud dubito; in Caes. it occurs but once; v. also Krebs, Antibarb. p. 516).
    (α).
    With advv.:

    hau longe,

    Plaut. Bacch. 4, 2, 13:

    hau longe abesse oportet,

    id. Am. 1, 1, 166:

    haut sane diu est,

    it is but a very little while ago, id. Merc. 3, 1, 44:

    haud sane commodum,

    Ter. Ad. 5, 2, 8:

    haud sane intellego, quidnam sit, quod laudandum putat,

    Cic. Off. 2, 2, 5; cf.

    also: rem haud sane difficilem admirari videmini,

    id. de Sen. 2, 4:

    haud sane facile,

    id. ib. 23, 83:

    facio quod manifesto moechi haud ferme solent,

    Plaut. Poen. 4, 2, 40: haud ferme Ter. And. 3, 1, 2:

    haud ita jussi,

    id. ib. 5, 4, 52:

    haud ita est,

    id. Phorm. 2, 1, 35; cf.:

    eia, haud sic decet,

    id. Eun. 5, 9, 35; id. Ad. 3, 4, 7:

    haut aliter esse duco,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 2:

    aliter hau dicetis,

    id. Most. 1, 2, 15:

    haud aliter censeo,

    Ter. Ad. 5, 8, 5; cf.

    also: ac veluti lupus... Haud aliter Rutulo, muros et castra tuenti, Ignescunt irae,

    Verg. A. 9, 65; v. aliter;

    and cf. also secus: nam ego hau diu apud hunc servitutem servio,

    Plaut. Mil. 2, 1, 17 Ritschl, N. cr.:

    haud diu est,

    Ter. Eun. 2, 3, 67; cf.:

    scies hau multo post,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 12; Ter. Phorm. 5, 6, 39:

    haud paulo plus,

    Cic. Fam. 7, 1, 3:

    haud minus aegre patior,

    Ter. Heaut. 5, 2, 5:

    haud minus,

    Liv. 2, 60, 3:

    Getae praetorii praefecto haud satis fidebant,

    Tac. A. 11, 33:

    sed haud facile dixerim, cur, etc.,

    Cic. Rep. 1, 3 fin.; so,

    haud facile,

    Sall. J. 17, 2; id. C. 13, 5; cf.:

    eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. ib. 14, 5:

    haud cito,

    Ter. Ad. 3, 3, 89: haud temere est, quod tu tristi cum corde gubernas, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 329 (Ann. v. 473 Vahl.):

    haud temere est visum,

    Verg. A. 9, 375:

    familiaris accipiere faxo hau familiariter,

    Plaut. Am. 1, 1, 199:

    haud stulte sapis,

    Ter. Heaut. 2, 3, 82:

    haud commode,

    id. Hec. 1, 2, 20:

    consul haud dubie jam victor,

    Sall. J. 102, 1:

    Vergilius haud dubie proximus,

    Quint. 10, 1, 85:

    dubie: mihi hau saepe eveniunt tales hereditates,

    Plaut. Curc. 1, 2, 33:

    morbus haud saepe quemquam superat,

    Sall. J. 17, 6:

    haud cunctanter,

    Suet. Tit. 6. For the connection with dum and quamquam, v. infra fin.
    (β).
    With adjj.:

    id esse hau perlonginquom,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 76:

    in aetate hau bonum'st,

    id. Trin. 2, 4, 61: haut doctis dictis certantes, sed male dictis, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 Vahl.): ille vir haut magna cum re, id. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ib.):

    hau mala'st mulier,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 42:

    conveni hodie hominem haud impurum,

    Ter. Eun. 2, 2, 4:

    anus haud impura,

    id. Heaut. 4, 1, 16:

    servum haud illiberalem praebes te,

    id. Ad. 5, 5, 5:

    haud mediocris vir,

    Cic. Rep. 2, 31:

    haut consimili ingenio,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 50:

    compendium haut aetati optabile,

    id. ib. 1, 2, 51:

    hau permultum attulit,

    id. ib. 2, 3, 86:

    haud mirabile est,

    Ter. Heaut. 2, 4, 8:

    bene dicere haut absurdum est,

    Sall. C. 3, 1; cf.:

    ingenium ejus haut absurdum,

    id. ib. 25, 5:

    haud ignotae belli artes,

    Liv. 21, 1, 2:

    annus haud dubiis consulibus,

    id. 4, 8;

    v. dubius and dubium: certe extrema linea Amare haud nihil est,

    Ter. Eun. 4, 2, 13.—
    (γ).
    With pronn.:

    haut quisquam quaeret, qui siem,

    no one certainly, Plaut. Am. prol. 130:

    eum salutat magis haut quiquam quam canem,

    id. ib. 2, 2, 48; id. Bacch. 1, 1, 25; cf.:

    faxo haut quicquam sit morae,

    id. Am. 3, 3, 17; Ter. And. 2, 1, 36:

    hic se ipsus fallit, haud ego,

    id. ib. 3, 2, 15; cf.:

    haud pol me quidem,

    id. Hec. 2, 3, 5.—
    (δ).
    With verbs: Ni. Etiam dimidium censes (eum attulisse)? Ch. Non edepol scio:

    Verum haut opinor,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 88:

    hauscio, quid eo opus sit,

    id. ib. 5, 2, 15:

    hau nosco tuum,

    id. Trin. 2, 4, 44:

    ne ego cum illo pignus haut ausim dare,

    id. Bacch. 4, 9, 133:

    quod dixi semel, hau mutabo,

    id. ib. 5, 2, 85; cf.: haud muto factum, Ter. And. 1, 1, 13:

    hau moror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 30: philosophari est mihi necesse; nam omnino haut placet, Enn. ap. Cic. Tusc. 2, 1, 1 (cf. id. de Or. 2, 38, 156; id. Rep. 1, 18; Gell. 5, 15 fin.;

    Trag. v. 417 Vahl.): pol me hau paenitet,

    Plaut. Am. 5, 1, 72:

    facit ille, quod vulgo hau solent,

    id. ib. 1, 1, 30:

    ego faxo hau dicet nactam, quem deluserit,

    id. Bacch. 3, 4, 7; 4, 8, 23:

    nae ille haud scit, quam, etc.,

    Ter. Heaut. 2, 1, 10; cf. id. ib. 4, 4, 25:

    tum ille haud dubitavit, etc.,

    Cic. Rep. 1, 15:

    quod somno supererit, haud deerit,

    Quint. 10, 3, 26:

    haud erit, ut merito immortalis possit haberi,

    it cannot be, Lucr. 3, 715;

    v. sum: quem (Drusum) haud fratris interitu trucem quam remoto aemulo aequiorem sibi sperabat,

    not so much... as, Tac. A. 3, 8.—For the phrase haud scio an (in Plautus hauscio an), see an; cf. also, haud scio, -ne: idque adeo haud scio, mirandumne sit, etc., * Caes. B. G. 5, 54, 5: Am. Exspectatusne advenio? So. Hau vidi magis exspectatum, I never saw any one welcomer, ironically, Plaut. Am. 2, 2, 47; so,

    hau vidi magis,

    id. Capt. 3, 4, 29; id. Poen. 1, 1, 13.—Pleonastic with another negative:

    neque ego haut committam, ut, si peccatum siet, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 114:

    neque ille haud obiciet mihi, Pedibus sese provocatum,

    id. Ep. 5, 1, 57:

    post si quis vellet te, haut nevelles dividi?

    id. Aul. 2, 4, 7.—Ellipt.: Al. Quid istuc est, mi vir, negoti, quod tu tam subito domo Abeas? Ju. Edepol haut quod tui me neque domi distaedeat, Plaut. Am. 1, 3, 5.—Hence,
    II.
    Esp., joined with dum and quaquam.
    A.
    haud dum, or, as one word, haud-dum, an intensive nondum, not at all as yet, not yet (very rare):

    concilione... Pro Superi! Ausonius miles sedet? armaque tantum Hauddum sumpta viro?

    Sil. 2, 332; Liv. 2, 52; 10, 6; 25; 22, 12; 28, 2; 33, 11 al.—
    B.
    haud quāquam, or, as one word, haudquāquam, by no means whatever, not at all (class.): haudquaquam quemquam semper Fortuna secuta est, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 299 Vahl.):

    haudquaquam etiam cessant,

    Ter. Heaut. 1, 2, 1:

    haudquaquam id est difficile Crasso,

    Cic. de Or. 2, 33, 143:

    haudquaquam hercle mirandum est esse, etc.,

    id. ib. 3, 22, 82:

    haudquaquam boni est, ratione vinctum velle dissolvere,

    id. Univ. 11:

    homo prudens et gravis, haudquaquam eloquens,

    id. de Or. 1, 9, 38:

    accedat huc suavitas quaedam oportet sermonum atque morum haudquaquam mediocre condimentum amicitiae,

    id. Lael. 18, 66:

    haudquaquam par gloria,

    Sall. C. 3, 2:

    haudquaquam certamine ambiguo,

    Liv. 7, 26, 8:

    tibi has, miserabilis Orpheus Haudquaquam ob meritum, poenas, ni Fata resistant, Suscitat,

    Verg. G. 4, 455:

    haudquaquam dictis violentia Turni flectitur,

    id. A. 12, 45 al.

    Lewis & Short latin dictionary > haud

  • 8 haud dum

    haud or haut (in the form hau, before consonants, several times in Plautus acc. to the Cod. Ambros., and in Inscr. Orell. 4848: HEIC. EST. SEPVLCRVM. HAV. PVLCRVM. PVLCRAI. FEMINAE; also Tac. A. 2, 36; 6, 43 (49), Nipperdey, Ritter; hence, also hauscio = haud scio; cf. Ritschl, prol. ad Plaut. Trin. p. 99 sq. and p. 325), adv. [perh. orig. hau = ou, v. Ritschl l. l. But cf. Hand, Turs. III. 15.—Acc. to Corss. Ausspr. 1, 205, haud = pronom. stem ho + au (Sanscr. ava, away) + de, as in unde, etc.], a subjective and intensive negative particle, not at all, by no means; in class. prose most freq. with adverbs; rarely with adjectives, pronouns, or verbs (the last construction in Cic. only in the formulae: haud scio an, and haud dubito; in Caes. it occurs but once; v. also Krebs, Antibarb. p. 516).
    (α).
    With advv.:

    hau longe,

    Plaut. Bacch. 4, 2, 13:

    hau longe abesse oportet,

    id. Am. 1, 1, 166:

    haut sane diu est,

    it is but a very little while ago, id. Merc. 3, 1, 44:

    haud sane commodum,

    Ter. Ad. 5, 2, 8:

    haud sane intellego, quidnam sit, quod laudandum putat,

    Cic. Off. 2, 2, 5; cf.

    also: rem haud sane difficilem admirari videmini,

    id. de Sen. 2, 4:

    haud sane facile,

    id. ib. 23, 83:

    facio quod manifesto moechi haud ferme solent,

    Plaut. Poen. 4, 2, 40: haud ferme Ter. And. 3, 1, 2:

    haud ita jussi,

    id. ib. 5, 4, 52:

    haud ita est,

    id. Phorm. 2, 1, 35; cf.:

    eia, haud sic decet,

    id. Eun. 5, 9, 35; id. Ad. 3, 4, 7:

    haut aliter esse duco,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 2:

    aliter hau dicetis,

    id. Most. 1, 2, 15:

    haud aliter censeo,

    Ter. Ad. 5, 8, 5; cf.

    also: ac veluti lupus... Haud aliter Rutulo, muros et castra tuenti, Ignescunt irae,

    Verg. A. 9, 65; v. aliter;

    and cf. also secus: nam ego hau diu apud hunc servitutem servio,

    Plaut. Mil. 2, 1, 17 Ritschl, N. cr.:

    haud diu est,

    Ter. Eun. 2, 3, 67; cf.:

    scies hau multo post,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 12; Ter. Phorm. 5, 6, 39:

    haud paulo plus,

    Cic. Fam. 7, 1, 3:

    haud minus aegre patior,

    Ter. Heaut. 5, 2, 5:

    haud minus,

    Liv. 2, 60, 3:

    Getae praetorii praefecto haud satis fidebant,

    Tac. A. 11, 33:

    sed haud facile dixerim, cur, etc.,

    Cic. Rep. 1, 3 fin.; so,

    haud facile,

    Sall. J. 17, 2; id. C. 13, 5; cf.:

    eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. ib. 14, 5:

    haud cito,

    Ter. Ad. 3, 3, 89: haud temere est, quod tu tristi cum corde gubernas, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 329 (Ann. v. 473 Vahl.):

    haud temere est visum,

    Verg. A. 9, 375:

    familiaris accipiere faxo hau familiariter,

    Plaut. Am. 1, 1, 199:

    haud stulte sapis,

    Ter. Heaut. 2, 3, 82:

    haud commode,

    id. Hec. 1, 2, 20:

    consul haud dubie jam victor,

    Sall. J. 102, 1:

    Vergilius haud dubie proximus,

    Quint. 10, 1, 85:

    dubie: mihi hau saepe eveniunt tales hereditates,

    Plaut. Curc. 1, 2, 33:

    morbus haud saepe quemquam superat,

    Sall. J. 17, 6:

    haud cunctanter,

    Suet. Tit. 6. For the connection with dum and quamquam, v. infra fin.
    (β).
    With adjj.:

    id esse hau perlonginquom,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 76:

    in aetate hau bonum'st,

    id. Trin. 2, 4, 61: haut doctis dictis certantes, sed male dictis, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 Vahl.): ille vir haut magna cum re, id. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ib.):

    hau mala'st mulier,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 42:

    conveni hodie hominem haud impurum,

    Ter. Eun. 2, 2, 4:

    anus haud impura,

    id. Heaut. 4, 1, 16:

    servum haud illiberalem praebes te,

    id. Ad. 5, 5, 5:

    haud mediocris vir,

    Cic. Rep. 2, 31:

    haut consimili ingenio,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 50:

    compendium haut aetati optabile,

    id. ib. 1, 2, 51:

    hau permultum attulit,

    id. ib. 2, 3, 86:

    haud mirabile est,

    Ter. Heaut. 2, 4, 8:

    bene dicere haut absurdum est,

    Sall. C. 3, 1; cf.:

    ingenium ejus haut absurdum,

    id. ib. 25, 5:

    haud ignotae belli artes,

    Liv. 21, 1, 2:

    annus haud dubiis consulibus,

    id. 4, 8;

    v. dubius and dubium: certe extrema linea Amare haud nihil est,

    Ter. Eun. 4, 2, 13.—
    (γ).
    With pronn.:

    haut quisquam quaeret, qui siem,

    no one certainly, Plaut. Am. prol. 130:

    eum salutat magis haut quiquam quam canem,

    id. ib. 2, 2, 48; id. Bacch. 1, 1, 25; cf.:

    faxo haut quicquam sit morae,

    id. Am. 3, 3, 17; Ter. And. 2, 1, 36:

    hic se ipsus fallit, haud ego,

    id. ib. 3, 2, 15; cf.:

    haud pol me quidem,

    id. Hec. 2, 3, 5.—
    (δ).
    With verbs: Ni. Etiam dimidium censes (eum attulisse)? Ch. Non edepol scio:

    Verum haut opinor,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 88:

    hauscio, quid eo opus sit,

    id. ib. 5, 2, 15:

    hau nosco tuum,

    id. Trin. 2, 4, 44:

    ne ego cum illo pignus haut ausim dare,

    id. Bacch. 4, 9, 133:

    quod dixi semel, hau mutabo,

    id. ib. 5, 2, 85; cf.: haud muto factum, Ter. And. 1, 1, 13:

    hau moror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 30: philosophari est mihi necesse; nam omnino haut placet, Enn. ap. Cic. Tusc. 2, 1, 1 (cf. id. de Or. 2, 38, 156; id. Rep. 1, 18; Gell. 5, 15 fin.;

    Trag. v. 417 Vahl.): pol me hau paenitet,

    Plaut. Am. 5, 1, 72:

    facit ille, quod vulgo hau solent,

    id. ib. 1, 1, 30:

    ego faxo hau dicet nactam, quem deluserit,

    id. Bacch. 3, 4, 7; 4, 8, 23:

    nae ille haud scit, quam, etc.,

    Ter. Heaut. 2, 1, 10; cf. id. ib. 4, 4, 25:

    tum ille haud dubitavit, etc.,

    Cic. Rep. 1, 15:

    quod somno supererit, haud deerit,

    Quint. 10, 3, 26:

    haud erit, ut merito immortalis possit haberi,

    it cannot be, Lucr. 3, 715;

    v. sum: quem (Drusum) haud fratris interitu trucem quam remoto aemulo aequiorem sibi sperabat,

    not so much... as, Tac. A. 3, 8.—For the phrase haud scio an (in Plautus hauscio an), see an; cf. also, haud scio, -ne: idque adeo haud scio, mirandumne sit, etc., * Caes. B. G. 5, 54, 5: Am. Exspectatusne advenio? So. Hau vidi magis exspectatum, I never saw any one welcomer, ironically, Plaut. Am. 2, 2, 47; so,

    hau vidi magis,

    id. Capt. 3, 4, 29; id. Poen. 1, 1, 13.—Pleonastic with another negative:

    neque ego haut committam, ut, si peccatum siet, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 114:

    neque ille haud obiciet mihi, Pedibus sese provocatum,

    id. Ep. 5, 1, 57:

    post si quis vellet te, haut nevelles dividi?

    id. Aul. 2, 4, 7.—Ellipt.: Al. Quid istuc est, mi vir, negoti, quod tu tam subito domo Abeas? Ju. Edepol haut quod tui me neque domi distaedeat, Plaut. Am. 1, 3, 5.—Hence,
    II.
    Esp., joined with dum and quaquam.
    A.
    haud dum, or, as one word, haud-dum, an intensive nondum, not at all as yet, not yet (very rare):

    concilione... Pro Superi! Ausonius miles sedet? armaque tantum Hauddum sumpta viro?

    Sil. 2, 332; Liv. 2, 52; 10, 6; 25; 22, 12; 28, 2; 33, 11 al.—
    B.
    haud quāquam, or, as one word, haudquāquam, by no means whatever, not at all (class.): haudquaquam quemquam semper Fortuna secuta est, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 299 Vahl.):

    haudquaquam etiam cessant,

    Ter. Heaut. 1, 2, 1:

    haudquaquam id est difficile Crasso,

    Cic. de Or. 2, 33, 143:

    haudquaquam hercle mirandum est esse, etc.,

    id. ib. 3, 22, 82:

    haudquaquam boni est, ratione vinctum velle dissolvere,

    id. Univ. 11:

    homo prudens et gravis, haudquaquam eloquens,

    id. de Or. 1, 9, 38:

    accedat huc suavitas quaedam oportet sermonum atque morum haudquaquam mediocre condimentum amicitiae,

    id. Lael. 18, 66:

    haudquaquam par gloria,

    Sall. C. 3, 2:

    haudquaquam certamine ambiguo,

    Liv. 7, 26, 8:

    tibi has, miserabilis Orpheus Haudquaquam ob meritum, poenas, ni Fata resistant, Suscitat,

    Verg. G. 4, 455:

    haudquaquam dictis violentia Turni flectitur,

    id. A. 12, 45 al.

    Lewis & Short latin dictionary > haud dum

  • 9 haud quaquam

    haud or haut (in the form hau, before consonants, several times in Plautus acc. to the Cod. Ambros., and in Inscr. Orell. 4848: HEIC. EST. SEPVLCRVM. HAV. PVLCRVM. PVLCRAI. FEMINAE; also Tac. A. 2, 36; 6, 43 (49), Nipperdey, Ritter; hence, also hauscio = haud scio; cf. Ritschl, prol. ad Plaut. Trin. p. 99 sq. and p. 325), adv. [perh. orig. hau = ou, v. Ritschl l. l. But cf. Hand, Turs. III. 15.—Acc. to Corss. Ausspr. 1, 205, haud = pronom. stem ho + au (Sanscr. ava, away) + de, as in unde, etc.], a subjective and intensive negative particle, not at all, by no means; in class. prose most freq. with adverbs; rarely with adjectives, pronouns, or verbs (the last construction in Cic. only in the formulae: haud scio an, and haud dubito; in Caes. it occurs but once; v. also Krebs, Antibarb. p. 516).
    (α).
    With advv.:

    hau longe,

    Plaut. Bacch. 4, 2, 13:

    hau longe abesse oportet,

    id. Am. 1, 1, 166:

    haut sane diu est,

    it is but a very little while ago, id. Merc. 3, 1, 44:

    haud sane commodum,

    Ter. Ad. 5, 2, 8:

    haud sane intellego, quidnam sit, quod laudandum putat,

    Cic. Off. 2, 2, 5; cf.

    also: rem haud sane difficilem admirari videmini,

    id. de Sen. 2, 4:

    haud sane facile,

    id. ib. 23, 83:

    facio quod manifesto moechi haud ferme solent,

    Plaut. Poen. 4, 2, 40: haud ferme Ter. And. 3, 1, 2:

    haud ita jussi,

    id. ib. 5, 4, 52:

    haud ita est,

    id. Phorm. 2, 1, 35; cf.:

    eia, haud sic decet,

    id. Eun. 5, 9, 35; id. Ad. 3, 4, 7:

    haut aliter esse duco,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 2:

    aliter hau dicetis,

    id. Most. 1, 2, 15:

    haud aliter censeo,

    Ter. Ad. 5, 8, 5; cf.

    also: ac veluti lupus... Haud aliter Rutulo, muros et castra tuenti, Ignescunt irae,

    Verg. A. 9, 65; v. aliter;

    and cf. also secus: nam ego hau diu apud hunc servitutem servio,

    Plaut. Mil. 2, 1, 17 Ritschl, N. cr.:

    haud diu est,

    Ter. Eun. 2, 3, 67; cf.:

    scies hau multo post,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 12; Ter. Phorm. 5, 6, 39:

    haud paulo plus,

    Cic. Fam. 7, 1, 3:

    haud minus aegre patior,

    Ter. Heaut. 5, 2, 5:

    haud minus,

    Liv. 2, 60, 3:

    Getae praetorii praefecto haud satis fidebant,

    Tac. A. 11, 33:

    sed haud facile dixerim, cur, etc.,

    Cic. Rep. 1, 3 fin.; so,

    haud facile,

    Sall. J. 17, 2; id. C. 13, 5; cf.:

    eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. ib. 14, 5:

    haud cito,

    Ter. Ad. 3, 3, 89: haud temere est, quod tu tristi cum corde gubernas, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 329 (Ann. v. 473 Vahl.):

    haud temere est visum,

    Verg. A. 9, 375:

    familiaris accipiere faxo hau familiariter,

    Plaut. Am. 1, 1, 199:

    haud stulte sapis,

    Ter. Heaut. 2, 3, 82:

    haud commode,

    id. Hec. 1, 2, 20:

    consul haud dubie jam victor,

    Sall. J. 102, 1:

    Vergilius haud dubie proximus,

    Quint. 10, 1, 85:

    dubie: mihi hau saepe eveniunt tales hereditates,

    Plaut. Curc. 1, 2, 33:

    morbus haud saepe quemquam superat,

    Sall. J. 17, 6:

    haud cunctanter,

    Suet. Tit. 6. For the connection with dum and quamquam, v. infra fin.
    (β).
    With adjj.:

    id esse hau perlonginquom,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 76:

    in aetate hau bonum'st,

    id. Trin. 2, 4, 61: haut doctis dictis certantes, sed male dictis, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 Vahl.): ille vir haut magna cum re, id. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ib.):

    hau mala'st mulier,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 42:

    conveni hodie hominem haud impurum,

    Ter. Eun. 2, 2, 4:

    anus haud impura,

    id. Heaut. 4, 1, 16:

    servum haud illiberalem praebes te,

    id. Ad. 5, 5, 5:

    haud mediocris vir,

    Cic. Rep. 2, 31:

    haut consimili ingenio,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 50:

    compendium haut aetati optabile,

    id. ib. 1, 2, 51:

    hau permultum attulit,

    id. ib. 2, 3, 86:

    haud mirabile est,

    Ter. Heaut. 2, 4, 8:

    bene dicere haut absurdum est,

    Sall. C. 3, 1; cf.:

    ingenium ejus haut absurdum,

    id. ib. 25, 5:

    haud ignotae belli artes,

    Liv. 21, 1, 2:

    annus haud dubiis consulibus,

    id. 4, 8;

    v. dubius and dubium: certe extrema linea Amare haud nihil est,

    Ter. Eun. 4, 2, 13.—
    (γ).
    With pronn.:

    haut quisquam quaeret, qui siem,

    no one certainly, Plaut. Am. prol. 130:

    eum salutat magis haut quiquam quam canem,

    id. ib. 2, 2, 48; id. Bacch. 1, 1, 25; cf.:

    faxo haut quicquam sit morae,

    id. Am. 3, 3, 17; Ter. And. 2, 1, 36:

    hic se ipsus fallit, haud ego,

    id. ib. 3, 2, 15; cf.:

    haud pol me quidem,

    id. Hec. 2, 3, 5.—
    (δ).
    With verbs: Ni. Etiam dimidium censes (eum attulisse)? Ch. Non edepol scio:

    Verum haut opinor,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 88:

    hauscio, quid eo opus sit,

    id. ib. 5, 2, 15:

    hau nosco tuum,

    id. Trin. 2, 4, 44:

    ne ego cum illo pignus haut ausim dare,

    id. Bacch. 4, 9, 133:

    quod dixi semel, hau mutabo,

    id. ib. 5, 2, 85; cf.: haud muto factum, Ter. And. 1, 1, 13:

    hau moror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 30: philosophari est mihi necesse; nam omnino haut placet, Enn. ap. Cic. Tusc. 2, 1, 1 (cf. id. de Or. 2, 38, 156; id. Rep. 1, 18; Gell. 5, 15 fin.;

    Trag. v. 417 Vahl.): pol me hau paenitet,

    Plaut. Am. 5, 1, 72:

    facit ille, quod vulgo hau solent,

    id. ib. 1, 1, 30:

    ego faxo hau dicet nactam, quem deluserit,

    id. Bacch. 3, 4, 7; 4, 8, 23:

    nae ille haud scit, quam, etc.,

    Ter. Heaut. 2, 1, 10; cf. id. ib. 4, 4, 25:

    tum ille haud dubitavit, etc.,

    Cic. Rep. 1, 15:

    quod somno supererit, haud deerit,

    Quint. 10, 3, 26:

    haud erit, ut merito immortalis possit haberi,

    it cannot be, Lucr. 3, 715;

    v. sum: quem (Drusum) haud fratris interitu trucem quam remoto aemulo aequiorem sibi sperabat,

    not so much... as, Tac. A. 3, 8.—For the phrase haud scio an (in Plautus hauscio an), see an; cf. also, haud scio, -ne: idque adeo haud scio, mirandumne sit, etc., * Caes. B. G. 5, 54, 5: Am. Exspectatusne advenio? So. Hau vidi magis exspectatum, I never saw any one welcomer, ironically, Plaut. Am. 2, 2, 47; so,

    hau vidi magis,

    id. Capt. 3, 4, 29; id. Poen. 1, 1, 13.—Pleonastic with another negative:

    neque ego haut committam, ut, si peccatum siet, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 114:

    neque ille haud obiciet mihi, Pedibus sese provocatum,

    id. Ep. 5, 1, 57:

    post si quis vellet te, haut nevelles dividi?

    id. Aul. 2, 4, 7.—Ellipt.: Al. Quid istuc est, mi vir, negoti, quod tu tam subito domo Abeas? Ju. Edepol haut quod tui me neque domi distaedeat, Plaut. Am. 1, 3, 5.—Hence,
    II.
    Esp., joined with dum and quaquam.
    A.
    haud dum, or, as one word, haud-dum, an intensive nondum, not at all as yet, not yet (very rare):

    concilione... Pro Superi! Ausonius miles sedet? armaque tantum Hauddum sumpta viro?

    Sil. 2, 332; Liv. 2, 52; 10, 6; 25; 22, 12; 28, 2; 33, 11 al.—
    B.
    haud quāquam, or, as one word, haudquāquam, by no means whatever, not at all (class.): haudquaquam quemquam semper Fortuna secuta est, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 299 Vahl.):

    haudquaquam etiam cessant,

    Ter. Heaut. 1, 2, 1:

    haudquaquam id est difficile Crasso,

    Cic. de Or. 2, 33, 143:

    haudquaquam hercle mirandum est esse, etc.,

    id. ib. 3, 22, 82:

    haudquaquam boni est, ratione vinctum velle dissolvere,

    id. Univ. 11:

    homo prudens et gravis, haudquaquam eloquens,

    id. de Or. 1, 9, 38:

    accedat huc suavitas quaedam oportet sermonum atque morum haudquaquam mediocre condimentum amicitiae,

    id. Lael. 18, 66:

    haudquaquam par gloria,

    Sall. C. 3, 2:

    haudquaquam certamine ambiguo,

    Liv. 7, 26, 8:

    tibi has, miserabilis Orpheus Haudquaquam ob meritum, poenas, ni Fata resistant, Suscitat,

    Verg. G. 4, 455:

    haudquaquam dictis violentia Turni flectitur,

    id. A. 12, 45 al.

    Lewis & Short latin dictionary > haud quaquam

  • 10 haudquaquam

    haud or haut (in the form hau, before consonants, several times in Plautus acc. to the Cod. Ambros., and in Inscr. Orell. 4848: HEIC. EST. SEPVLCRVM. HAV. PVLCRVM. PVLCRAI. FEMINAE; also Tac. A. 2, 36; 6, 43 (49), Nipperdey, Ritter; hence, also hauscio = haud scio; cf. Ritschl, prol. ad Plaut. Trin. p. 99 sq. and p. 325), adv. [perh. orig. hau = ou, v. Ritschl l. l. But cf. Hand, Turs. III. 15.—Acc. to Corss. Ausspr. 1, 205, haud = pronom. stem ho + au (Sanscr. ava, away) + de, as in unde, etc.], a subjective and intensive negative particle, not at all, by no means; in class. prose most freq. with adverbs; rarely with adjectives, pronouns, or verbs (the last construction in Cic. only in the formulae: haud scio an, and haud dubito; in Caes. it occurs but once; v. also Krebs, Antibarb. p. 516).
    (α).
    With advv.:

    hau longe,

    Plaut. Bacch. 4, 2, 13:

    hau longe abesse oportet,

    id. Am. 1, 1, 166:

    haut sane diu est,

    it is but a very little while ago, id. Merc. 3, 1, 44:

    haud sane commodum,

    Ter. Ad. 5, 2, 8:

    haud sane intellego, quidnam sit, quod laudandum putat,

    Cic. Off. 2, 2, 5; cf.

    also: rem haud sane difficilem admirari videmini,

    id. de Sen. 2, 4:

    haud sane facile,

    id. ib. 23, 83:

    facio quod manifesto moechi haud ferme solent,

    Plaut. Poen. 4, 2, 40: haud ferme Ter. And. 3, 1, 2:

    haud ita jussi,

    id. ib. 5, 4, 52:

    haud ita est,

    id. Phorm. 2, 1, 35; cf.:

    eia, haud sic decet,

    id. Eun. 5, 9, 35; id. Ad. 3, 4, 7:

    haut aliter esse duco,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 2:

    aliter hau dicetis,

    id. Most. 1, 2, 15:

    haud aliter censeo,

    Ter. Ad. 5, 8, 5; cf.

    also: ac veluti lupus... Haud aliter Rutulo, muros et castra tuenti, Ignescunt irae,

    Verg. A. 9, 65; v. aliter;

    and cf. also secus: nam ego hau diu apud hunc servitutem servio,

    Plaut. Mil. 2, 1, 17 Ritschl, N. cr.:

    haud diu est,

    Ter. Eun. 2, 3, 67; cf.:

    scies hau multo post,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 12; Ter. Phorm. 5, 6, 39:

    haud paulo plus,

    Cic. Fam. 7, 1, 3:

    haud minus aegre patior,

    Ter. Heaut. 5, 2, 5:

    haud minus,

    Liv. 2, 60, 3:

    Getae praetorii praefecto haud satis fidebant,

    Tac. A. 11, 33:

    sed haud facile dixerim, cur, etc.,

    Cic. Rep. 1, 3 fin.; so,

    haud facile,

    Sall. J. 17, 2; id. C. 13, 5; cf.:

    eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. ib. 14, 5:

    haud cito,

    Ter. Ad. 3, 3, 89: haud temere est, quod tu tristi cum corde gubernas, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 329 (Ann. v. 473 Vahl.):

    haud temere est visum,

    Verg. A. 9, 375:

    familiaris accipiere faxo hau familiariter,

    Plaut. Am. 1, 1, 199:

    haud stulte sapis,

    Ter. Heaut. 2, 3, 82:

    haud commode,

    id. Hec. 1, 2, 20:

    consul haud dubie jam victor,

    Sall. J. 102, 1:

    Vergilius haud dubie proximus,

    Quint. 10, 1, 85:

    dubie: mihi hau saepe eveniunt tales hereditates,

    Plaut. Curc. 1, 2, 33:

    morbus haud saepe quemquam superat,

    Sall. J. 17, 6:

    haud cunctanter,

    Suet. Tit. 6. For the connection with dum and quamquam, v. infra fin.
    (β).
    With adjj.:

    id esse hau perlonginquom,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 76:

    in aetate hau bonum'st,

    id. Trin. 2, 4, 61: haut doctis dictis certantes, sed male dictis, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 Vahl.): ille vir haut magna cum re, id. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ib.):

    hau mala'st mulier,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 42:

    conveni hodie hominem haud impurum,

    Ter. Eun. 2, 2, 4:

    anus haud impura,

    id. Heaut. 4, 1, 16:

    servum haud illiberalem praebes te,

    id. Ad. 5, 5, 5:

    haud mediocris vir,

    Cic. Rep. 2, 31:

    haut consimili ingenio,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 50:

    compendium haut aetati optabile,

    id. ib. 1, 2, 51:

    hau permultum attulit,

    id. ib. 2, 3, 86:

    haud mirabile est,

    Ter. Heaut. 2, 4, 8:

    bene dicere haut absurdum est,

    Sall. C. 3, 1; cf.:

    ingenium ejus haut absurdum,

    id. ib. 25, 5:

    haud ignotae belli artes,

    Liv. 21, 1, 2:

    annus haud dubiis consulibus,

    id. 4, 8;

    v. dubius and dubium: certe extrema linea Amare haud nihil est,

    Ter. Eun. 4, 2, 13.—
    (γ).
    With pronn.:

    haut quisquam quaeret, qui siem,

    no one certainly, Plaut. Am. prol. 130:

    eum salutat magis haut quiquam quam canem,

    id. ib. 2, 2, 48; id. Bacch. 1, 1, 25; cf.:

    faxo haut quicquam sit morae,

    id. Am. 3, 3, 17; Ter. And. 2, 1, 36:

    hic se ipsus fallit, haud ego,

    id. ib. 3, 2, 15; cf.:

    haud pol me quidem,

    id. Hec. 2, 3, 5.—
    (δ).
    With verbs: Ni. Etiam dimidium censes (eum attulisse)? Ch. Non edepol scio:

    Verum haut opinor,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 88:

    hauscio, quid eo opus sit,

    id. ib. 5, 2, 15:

    hau nosco tuum,

    id. Trin. 2, 4, 44:

    ne ego cum illo pignus haut ausim dare,

    id. Bacch. 4, 9, 133:

    quod dixi semel, hau mutabo,

    id. ib. 5, 2, 85; cf.: haud muto factum, Ter. And. 1, 1, 13:

    hau moror,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 30: philosophari est mihi necesse; nam omnino haut placet, Enn. ap. Cic. Tusc. 2, 1, 1 (cf. id. de Or. 2, 38, 156; id. Rep. 1, 18; Gell. 5, 15 fin.;

    Trag. v. 417 Vahl.): pol me hau paenitet,

    Plaut. Am. 5, 1, 72:

    facit ille, quod vulgo hau solent,

    id. ib. 1, 1, 30:

    ego faxo hau dicet nactam, quem deluserit,

    id. Bacch. 3, 4, 7; 4, 8, 23:

    nae ille haud scit, quam, etc.,

    Ter. Heaut. 2, 1, 10; cf. id. ib. 4, 4, 25:

    tum ille haud dubitavit, etc.,

    Cic. Rep. 1, 15:

    quod somno supererit, haud deerit,

    Quint. 10, 3, 26:

    haud erit, ut merito immortalis possit haberi,

    it cannot be, Lucr. 3, 715;

    v. sum: quem (Drusum) haud fratris interitu trucem quam remoto aemulo aequiorem sibi sperabat,

    not so much... as, Tac. A. 3, 8.—For the phrase haud scio an (in Plautus hauscio an), see an; cf. also, haud scio, -ne: idque adeo haud scio, mirandumne sit, etc., * Caes. B. G. 5, 54, 5: Am. Exspectatusne advenio? So. Hau vidi magis exspectatum, I never saw any one welcomer, ironically, Plaut. Am. 2, 2, 47; so,

    hau vidi magis,

    id. Capt. 3, 4, 29; id. Poen. 1, 1, 13.—Pleonastic with another negative:

    neque ego haut committam, ut, si peccatum siet, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 114:

    neque ille haud obiciet mihi, Pedibus sese provocatum,

    id. Ep. 5, 1, 57:

    post si quis vellet te, haut nevelles dividi?

    id. Aul. 2, 4, 7.—Ellipt.: Al. Quid istuc est, mi vir, negoti, quod tu tam subito domo Abeas? Ju. Edepol haut quod tui me neque domi distaedeat, Plaut. Am. 1, 3, 5.—Hence,
    II.
    Esp., joined with dum and quaquam.
    A.
    haud dum, or, as one word, haud-dum, an intensive nondum, not at all as yet, not yet (very rare):

    concilione... Pro Superi! Ausonius miles sedet? armaque tantum Hauddum sumpta viro?

    Sil. 2, 332; Liv. 2, 52; 10, 6; 25; 22, 12; 28, 2; 33, 11 al.—
    B.
    haud quāquam, or, as one word, haudquāquam, by no means whatever, not at all (class.): haudquaquam quemquam semper Fortuna secuta est, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 299 Vahl.):

    haudquaquam etiam cessant,

    Ter. Heaut. 1, 2, 1:

    haudquaquam id est difficile Crasso,

    Cic. de Or. 2, 33, 143:

    haudquaquam hercle mirandum est esse, etc.,

    id. ib. 3, 22, 82:

    haudquaquam boni est, ratione vinctum velle dissolvere,

    id. Univ. 11:

    homo prudens et gravis, haudquaquam eloquens,

    id. de Or. 1, 9, 38:

    accedat huc suavitas quaedam oportet sermonum atque morum haudquaquam mediocre condimentum amicitiae,

    id. Lael. 18, 66:

    haudquaquam par gloria,

    Sall. C. 3, 2:

    haudquaquam certamine ambiguo,

    Liv. 7, 26, 8:

    tibi has, miserabilis Orpheus Haudquaquam ob meritum, poenas, ni Fata resistant, Suscitat,

    Verg. G. 4, 455:

    haudquaquam dictis violentia Turni flectitur,

    id. A. 12, 45 al.

    Lewis & Short latin dictionary > haudquaquam

  • 11 vive

    vīvus, a, um ( sup. vivissimus, cited without example by Fest. p. 379 Müll.), adj. [vivo], alive, living, that has life.
    I.
    Lit.
    A.
    Adj.
    1.
    Of living beings:

    qui cum tantum ausus sit ustor pro mortuo, quid signifer pro vivo non esset ausus? In curiam potissimum abjecit, ut eam mortuus incenderet, quam vivus everterat,

    Cic. Mil. 33, 90:

    quorum (simulacrorum) contexta viminibus membra vivis hominibus complent,

    Caes. B. G. 6, 16:

    adeo ut Cato vix vivus effugeret,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15; id. Verr. 2, 2, 77, § 189; 2, 4, 40, § 87:

    si Jugurtham vivom aut necatum sibi tradidisset,

    Sall. J. 61, 5:

    doctus eris vivam (gallinam) musto mersare Falerno,

    Hor. S. 2, 4, 19:

    quamquam ea Tatio sic erant descripta vivo, tamen eo interfecto multo etiam magis, etc.,

    in the lifetime of Tatius, Cic. Rep. 2, 8, 14:

    tantum illo vivo,

    Hirt. B. G. 8, 21 fin.:

    cum leges duo ex unā familiā, vivo utroque, magistratus creari vetarent,

    Caes. B. G. 7, 33; cf.

    also: Cato affirmat, se vivo illum non triumphaturum,

    as long as he lived, Cic. Att. 4, 16, 2; so,

    me vivo,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 15; id. Most. 1, 3, 73:

    vivā me,

    id. Bacch. 3, 4, 17.—So the phrase vivus vidensque, before his very eyes:

    huic acerbissimum vivo videntique funus ducitur,

    Cic. Quint. 15, 50; cf.:

    ille Cyprius miser... vivus (ut aiunt) est et videns cum victu ac vestitu suo publicatus,

    id. Sest. 27, 59; cf.:

    et prudens sciens, Vivos vidensque pereo,

    Ter. Eun. 1, 1, 28.— Subst.: vīvus, i, m., a living man:

    cum is, cui forma mortui, fortunae vivi commendatae sunt, ignominiā mortuum, inopiā vivum adfecerit, is inter honestos homines atque adeo inter vivos numerabitur?

    Cic. Rosc. Am. 39, 113. —
    2.
    Of things concr. and abstr.:

    saepes,

    Col. 11, 3, 3:

    caespes,

    Ov. M. 4, 301:

    harundo,

    id. ib. 13, 891:

    virga,

    id. ib. 4, 744:

    radix,

    id. ib. 14, 713:

    aqua,

    running, Varr. L. L. 5, § 123 Müll.; so,

    flumen,

    Liv. 1, 45; Verg. A. 2, 719:

    lacus,

    id. G. 2, 469:

    ros,

    fresh, Ov. F. 4, 778:

    lucernae,

    burning, Hor. C. 3, 21, 23:

    lapis,

    flint, Plin. 36, 19, 30, § 138:

    sulphur,

    native, id. 35, 15, 50, § 175:

    linum,

    asbestos-cloth, id. 19, 1, 4, § 19; Cels. 5, 18, 13:

    calx,

    unslacked, Vitr. 8, 7; Plin. 29, 3, 11, § 51:

    saxum,

    living, natural, unwrought, Verg. A. 1, 167:

    pumex,

    Ov. F. 2, 315:

    argentum,

    quicksilver, mercury, Plin. 33, 6, 32, § 99: vultus, i. e. alive with expression, or, as we say, speaking, Verg. A. 6, 848.—So of statues and images:

    vidi artes veterumque manus variisque metalla viva modis,

    Stat. S. 1, 3, 48: vox, living, i. e. oral discourse, Cic. Agr. 2, 2, 4; Quint. 2, 2, 8; Sen. Ep. 6, 4; 33, 9; Plin. Ep. 2, 3, 9 al.: cujus facta viva nunc vigent, living, Naev. ap. Gell. 6, 8, 5:

    animus,

    lively, Plin. Ep. 8, 6, 17:

    pectus,

    Arn. 3, 6.—
    B.
    Subst.: vīvum, i, n., lit., that which is alive; hence,
    1.
    Ad vivum resecare, to cut to the quick, cut very deep:

    extrema pars ipsius unguis ad vivum resecatur,

    Col. 6, 12, 3 (cf. in the adj.:

    vulnera circumcidere ad vivas usque partes,

    Plin. 28, 10, 43, § 156):

    calor ad vivum adveniens,

    Liv. 22, 17, 2.— Trop.:

    hoc primum sentio, nisi in bonis amicitiam esse non posse: neque id ad vivum reseco, ut illi, qui haec subtilius disserunt,

    i. e. I do not wish to be understood in too strict a sense, Cic. Lael. 5, 18.—
    2.
    De vivo detrahere or resecare aliquid, to give or take away from the capital:

    dat de lucro: nihil detraxit de vivo,

    Cic. Fl. 37, 91:

    de vivo igitur erat aliquid resecandum, ut esset, unde, etc.,

    id. Verr. 2, 3, 50, § 118.—
    II.
    Transf., lively, ardent (only post-Aug. and very rare):

    vivus et ingenuus animus,

    Plin. Ep. 8, 6, 17:

    vivi pectoris homo,

    Arn. 3, 103.— Adv.: vīvē, in a lively manner, very:

    vive sapis,

    Plaut. Ep. 2, 2, 100 Jacob. (dub.).

    Lewis & Short latin dictionary > vive

  • 12 vivum

    vīvus, a, um ( sup. vivissimus, cited without example by Fest. p. 379 Müll.), adj. [vivo], alive, living, that has life.
    I.
    Lit.
    A.
    Adj.
    1.
    Of living beings:

    qui cum tantum ausus sit ustor pro mortuo, quid signifer pro vivo non esset ausus? In curiam potissimum abjecit, ut eam mortuus incenderet, quam vivus everterat,

    Cic. Mil. 33, 90:

    quorum (simulacrorum) contexta viminibus membra vivis hominibus complent,

    Caes. B. G. 6, 16:

    adeo ut Cato vix vivus effugeret,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15; id. Verr. 2, 2, 77, § 189; 2, 4, 40, § 87:

    si Jugurtham vivom aut necatum sibi tradidisset,

    Sall. J. 61, 5:

    doctus eris vivam (gallinam) musto mersare Falerno,

    Hor. S. 2, 4, 19:

    quamquam ea Tatio sic erant descripta vivo, tamen eo interfecto multo etiam magis, etc.,

    in the lifetime of Tatius, Cic. Rep. 2, 8, 14:

    tantum illo vivo,

    Hirt. B. G. 8, 21 fin.:

    cum leges duo ex unā familiā, vivo utroque, magistratus creari vetarent,

    Caes. B. G. 7, 33; cf.

    also: Cato affirmat, se vivo illum non triumphaturum,

    as long as he lived, Cic. Att. 4, 16, 2; so,

    me vivo,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 15; id. Most. 1, 3, 73:

    vivā me,

    id. Bacch. 3, 4, 17.—So the phrase vivus vidensque, before his very eyes:

    huic acerbissimum vivo videntique funus ducitur,

    Cic. Quint. 15, 50; cf.:

    ille Cyprius miser... vivus (ut aiunt) est et videns cum victu ac vestitu suo publicatus,

    id. Sest. 27, 59; cf.:

    et prudens sciens, Vivos vidensque pereo,

    Ter. Eun. 1, 1, 28.— Subst.: vīvus, i, m., a living man:

    cum is, cui forma mortui, fortunae vivi commendatae sunt, ignominiā mortuum, inopiā vivum adfecerit, is inter honestos homines atque adeo inter vivos numerabitur?

    Cic. Rosc. Am. 39, 113. —
    2.
    Of things concr. and abstr.:

    saepes,

    Col. 11, 3, 3:

    caespes,

    Ov. M. 4, 301:

    harundo,

    id. ib. 13, 891:

    virga,

    id. ib. 4, 744:

    radix,

    id. ib. 14, 713:

    aqua,

    running, Varr. L. L. 5, § 123 Müll.; so,

    flumen,

    Liv. 1, 45; Verg. A. 2, 719:

    lacus,

    id. G. 2, 469:

    ros,

    fresh, Ov. F. 4, 778:

    lucernae,

    burning, Hor. C. 3, 21, 23:

    lapis,

    flint, Plin. 36, 19, 30, § 138:

    sulphur,

    native, id. 35, 15, 50, § 175:

    linum,

    asbestos-cloth, id. 19, 1, 4, § 19; Cels. 5, 18, 13:

    calx,

    unslacked, Vitr. 8, 7; Plin. 29, 3, 11, § 51:

    saxum,

    living, natural, unwrought, Verg. A. 1, 167:

    pumex,

    Ov. F. 2, 315:

    argentum,

    quicksilver, mercury, Plin. 33, 6, 32, § 99: vultus, i. e. alive with expression, or, as we say, speaking, Verg. A. 6, 848.—So of statues and images:

    vidi artes veterumque manus variisque metalla viva modis,

    Stat. S. 1, 3, 48: vox, living, i. e. oral discourse, Cic. Agr. 2, 2, 4; Quint. 2, 2, 8; Sen. Ep. 6, 4; 33, 9; Plin. Ep. 2, 3, 9 al.: cujus facta viva nunc vigent, living, Naev. ap. Gell. 6, 8, 5:

    animus,

    lively, Plin. Ep. 8, 6, 17:

    pectus,

    Arn. 3, 6.—
    B.
    Subst.: vīvum, i, n., lit., that which is alive; hence,
    1.
    Ad vivum resecare, to cut to the quick, cut very deep:

    extrema pars ipsius unguis ad vivum resecatur,

    Col. 6, 12, 3 (cf. in the adj.:

    vulnera circumcidere ad vivas usque partes,

    Plin. 28, 10, 43, § 156):

    calor ad vivum adveniens,

    Liv. 22, 17, 2.— Trop.:

    hoc primum sentio, nisi in bonis amicitiam esse non posse: neque id ad vivum reseco, ut illi, qui haec subtilius disserunt,

    i. e. I do not wish to be understood in too strict a sense, Cic. Lael. 5, 18.—
    2.
    De vivo detrahere or resecare aliquid, to give or take away from the capital:

    dat de lucro: nihil detraxit de vivo,

    Cic. Fl. 37, 91:

    de vivo igitur erat aliquid resecandum, ut esset, unde, etc.,

    id. Verr. 2, 3, 50, § 118.—
    II.
    Transf., lively, ardent (only post-Aug. and very rare):

    vivus et ingenuus animus,

    Plin. Ep. 8, 6, 17:

    vivi pectoris homo,

    Arn. 3, 103.— Adv.: vīvē, in a lively manner, very:

    vive sapis,

    Plaut. Ep. 2, 2, 100 Jacob. (dub.).

    Lewis & Short latin dictionary > vivum

  • 13 vivus

    vīvus, a, um ( sup. vivissimus, cited without example by Fest. p. 379 Müll.), adj. [vivo], alive, living, that has life.
    I.
    Lit.
    A.
    Adj.
    1.
    Of living beings:

    qui cum tantum ausus sit ustor pro mortuo, quid signifer pro vivo non esset ausus? In curiam potissimum abjecit, ut eam mortuus incenderet, quam vivus everterat,

    Cic. Mil. 33, 90:

    quorum (simulacrorum) contexta viminibus membra vivis hominibus complent,

    Caes. B. G. 6, 16:

    adeo ut Cato vix vivus effugeret,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15; id. Verr. 2, 2, 77, § 189; 2, 4, 40, § 87:

    si Jugurtham vivom aut necatum sibi tradidisset,

    Sall. J. 61, 5:

    doctus eris vivam (gallinam) musto mersare Falerno,

    Hor. S. 2, 4, 19:

    quamquam ea Tatio sic erant descripta vivo, tamen eo interfecto multo etiam magis, etc.,

    in the lifetime of Tatius, Cic. Rep. 2, 8, 14:

    tantum illo vivo,

    Hirt. B. G. 8, 21 fin.:

    cum leges duo ex unā familiā, vivo utroque, magistratus creari vetarent,

    Caes. B. G. 7, 33; cf.

    also: Cato affirmat, se vivo illum non triumphaturum,

    as long as he lived, Cic. Att. 4, 16, 2; so,

    me vivo,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 15; id. Most. 1, 3, 73:

    vivā me,

    id. Bacch. 3, 4, 17.—So the phrase vivus vidensque, before his very eyes:

    huic acerbissimum vivo videntique funus ducitur,

    Cic. Quint. 15, 50; cf.:

    ille Cyprius miser... vivus (ut aiunt) est et videns cum victu ac vestitu suo publicatus,

    id. Sest. 27, 59; cf.:

    et prudens sciens, Vivos vidensque pereo,

    Ter. Eun. 1, 1, 28.— Subst.: vīvus, i, m., a living man:

    cum is, cui forma mortui, fortunae vivi commendatae sunt, ignominiā mortuum, inopiā vivum adfecerit, is inter honestos homines atque adeo inter vivos numerabitur?

    Cic. Rosc. Am. 39, 113. —
    2.
    Of things concr. and abstr.:

    saepes,

    Col. 11, 3, 3:

    caespes,

    Ov. M. 4, 301:

    harundo,

    id. ib. 13, 891:

    virga,

    id. ib. 4, 744:

    radix,

    id. ib. 14, 713:

    aqua,

    running, Varr. L. L. 5, § 123 Müll.; so,

    flumen,

    Liv. 1, 45; Verg. A. 2, 719:

    lacus,

    id. G. 2, 469:

    ros,

    fresh, Ov. F. 4, 778:

    lucernae,

    burning, Hor. C. 3, 21, 23:

    lapis,

    flint, Plin. 36, 19, 30, § 138:

    sulphur,

    native, id. 35, 15, 50, § 175:

    linum,

    asbestos-cloth, id. 19, 1, 4, § 19; Cels. 5, 18, 13:

    calx,

    unslacked, Vitr. 8, 7; Plin. 29, 3, 11, § 51:

    saxum,

    living, natural, unwrought, Verg. A. 1, 167:

    pumex,

    Ov. F. 2, 315:

    argentum,

    quicksilver, mercury, Plin. 33, 6, 32, § 99: vultus, i. e. alive with expression, or, as we say, speaking, Verg. A. 6, 848.—So of statues and images:

    vidi artes veterumque manus variisque metalla viva modis,

    Stat. S. 1, 3, 48: vox, living, i. e. oral discourse, Cic. Agr. 2, 2, 4; Quint. 2, 2, 8; Sen. Ep. 6, 4; 33, 9; Plin. Ep. 2, 3, 9 al.: cujus facta viva nunc vigent, living, Naev. ap. Gell. 6, 8, 5:

    animus,

    lively, Plin. Ep. 8, 6, 17:

    pectus,

    Arn. 3, 6.—
    B.
    Subst.: vīvum, i, n., lit., that which is alive; hence,
    1.
    Ad vivum resecare, to cut to the quick, cut very deep:

    extrema pars ipsius unguis ad vivum resecatur,

    Col. 6, 12, 3 (cf. in the adj.:

    vulnera circumcidere ad vivas usque partes,

    Plin. 28, 10, 43, § 156):

    calor ad vivum adveniens,

    Liv. 22, 17, 2.— Trop.:

    hoc primum sentio, nisi in bonis amicitiam esse non posse: neque id ad vivum reseco, ut illi, qui haec subtilius disserunt,

    i. e. I do not wish to be understood in too strict a sense, Cic. Lael. 5, 18.—
    2.
    De vivo detrahere or resecare aliquid, to give or take away from the capital:

    dat de lucro: nihil detraxit de vivo,

    Cic. Fl. 37, 91:

    de vivo igitur erat aliquid resecandum, ut esset, unde, etc.,

    id. Verr. 2, 3, 50, § 118.—
    II.
    Transf., lively, ardent (only post-Aug. and very rare):

    vivus et ingenuus animus,

    Plin. Ep. 8, 6, 17:

    vivi pectoris homo,

    Arn. 3, 103.— Adv.: vīvē, in a lively manner, very:

    vive sapis,

    Plaut. Ep. 2, 2, 100 Jacob. (dub.).

    Lewis & Short latin dictionary > vivus

  • 14 Midinus

    Mīdīnus, a, um, adj. [Midas], of or belonging to Midas:

    Arcadicum ac Midinum sapis,

    i. e. after the manner of an ass, Mart. Cap. 6, § 577

    Lewis & Short latin dictionary > Midinus

  • 15 Sapineus

    1.
    sapīnĕus ( sapp-), a, um, adj. [sapinus], of or belonging to the sapinus:

    nuces,

    Col. 12, 5, 2.
    2.
    Sāpĭnĕus, a, um, v. Sapis.

    Lewis & Short latin dictionary > Sapineus

  • 16 sapineus

    1.
    sapīnĕus ( sapp-), a, um, adj. [sapinus], of or belonging to the sapinus:

    nuces,

    Col. 12, 5, 2.
    2.
    Sāpĭnĕus, a, um, v. Sapis.

    Lewis & Short latin dictionary > sapineus

  • 17 sappineus

    1.
    sapīnĕus ( sapp-), a, um, adj. [sapinus], of or belonging to the sapinus:

    nuces,

    Col. 12, 5, 2.
    2.
    Sāpĭnĕus, a, um, v. Sapis.

    Lewis & Short latin dictionary > sappineus

См. также в других словарях:

  • Network Processing Forum — The Network Processing Forum (NPF) was organized to facilitate and accelerate the development of next generation networking and telecommunications products based on network processing technologies. The NPF was merged into the Optical… …   Wikipedia

  • Server Application Programming Interface — In computer science, the Server Application Programming Interface (SAPI) is the generic term used to designate direct module interfaces to web server applications such as the Apache HTTP Server, Microsoft IIS, or iPlanet. Microsoft also uses the… …   Wikipedia

  • College of Staten Island High School for International Studies — Location 100 Essex Drive Staten Island, New York, United States Coordinates …   Wikipedia

  • Ceramic — A Ming Dynasty porcelain vase dating 1403 1424 …   Wikipedia

  • Sarsina — Infobox CityIT img coa = Sarsina Stemma.png official name = Comune di Sarsina region = Emilia Romagna province = Forlì Cesena (FC) elevation m = 243 area total km2 = 100| name=Sarsina mapx=44.6|mapy=12.18 population as of = December 31, 2000… …   Wikipedia

  • St Andrew's Church, Sapiston — St Andrew s Church, Sapiston, from the south …   Wikipedia

  • Glück — 1. Am Glück ist alles gelegen. Frz.: Il n y a qu heure et malheur en ce monde. Lat.: Fortuna homini plus quam consilium valet. 2. Bâr d s Glück hat, fürt di Braut hem. (Henneberg.) – Frommann, II, 411, 141. 3. Bei grossem Glück bedarf man gute… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Juri Wladimirowitsch Matijassewitsch — (russisch Юрий Владимирович Матиясевич, englische Transliteration Yuri Matiyasevich; * 2. März 1947 in Leningrad) ist ein russischer Mathematiker und Inform …   Deutsch Wikipedia

  • Hugo Primas de Orleans — La rueda de la fortuna en el Carmina Burana (siglos XI XIII), manuscrito que posee una colección de poemas y cantos goliardos, algunas de cuyas obras son atribuidas a Hugo Primas . El original se encuentra en la Bayerische Staatsbibliothek de… …   Wikipedia Español

  • Zeit — 1. Ach, du lewe Tît, hadd öck doch gefrît, wär öck rusch e Wiew geworde. – Frischbier, 4158. 2. Abgeredet vor der Zeit, bringt nachher keinen Streit. – Masson, 362. 3. All mit der Tit kumt Jan in t Wamms un Grêt in n Rock. – Lohrengel, I, 27;… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Verstand — 1. Am Verstande trägt man nicht schwer. Die Finnen sagen: Verstand verwundet nicht den Kopf des Mannes. (Bertram, 41.) 2. Besser Verstand und fröhlicher Muth als fürstliche Schätze und königlich Gut. 3. De Verstand kummt mit de Jahre und de… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»